ʻO Lucius Annay Seneca, ʻO Seneca ka ʻōpio, a i ʻole ka maʻalahi Seneca - Roman Stoic akeakamai, haku mele a me ka mokuʻāina. ʻO ka mea aʻo o Nero a me kekahi o nā ʻelele poʻokela o ka stoicism.
I ka moʻolelo pilikino o Seneca, nui nā ʻike hoihoi e pili ana i ka akeakamai a me kona ola ponoʻī.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Seneca.
Ko kā Seneca moʻolelo moʻomeheu
Ua hānau ʻia ʻo Seneca i ka makahiki 4 BC. e ma ke kulanakauhale Paniolo o Cordoba. Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i loko o kahi ʻohana waiwai waiwai o ka papa lio.
ʻO ka makuakāne o ka mea akeakamai, ʻo Lucius Anneus Seneca ka ʻelemakule, a me kona makuahine, ʻo Helvia he mau kānaka aʻo. ʻO ka mea nui, ʻo ke poʻo o ka ʻohana he holo lio Roma a me ka haʻi ʻōlelo.
He keikikāne hou ko Seneca, ʻo Junius Gallion.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
I ka wā ʻōpio, ua lawe ʻia ʻo Seneca e kona makuakāne i Roma. ʻAʻole i liʻuliʻu lilo ke keikikāne i kekahi o nā haumāna o ka Pythagorean Sotion.
Ma ka manawa like, ua aʻo ʻia ʻo Seneca e nā Stoics e like me Attalus, Sextius Niger a me Papirius Fabian.
Ua makemake ʻo Seneca Sr. i kāna keiki e lilo i loio i ka wā e hiki mai ana. Ua hauʻoli ke kāne ua aʻo maikaʻi ke keikikāne i nā ʻepekema ʻē aʻe, heʻe ʻole, a he mākaukau haʻi ʻōlelo maikaʻi hoʻi.
I kona wā ʻōpio, ua hoihoi ʻo Seneca i ka akeakamai, eia naʻe, ma lalo o ka mana o kona makuakāne, ua hoʻolālā ʻo ia e hoʻohui i kona ola me nā loio. ʻIke nō, inā ʻaʻole no ka maʻi hikiwawe.
Ua koi ʻia ʻo Seneca e haʻalele i ʻAigupita e hoʻomaikaʻi i kona olakino ma laila. Hoʻonāukiuki loa kēia kanaka i kona manaʻo no ka pepehi kanaka ʻana.
ʻOiai ma ʻAigupita, ua hoʻomau ʻo Seneca i ke aʻo ʻana iā ia iho. Eia hou, ua hāʻawi nui ʻo ia i ka manawa i ke kākau ʻana i nā hana ʻepekema maoli.
I ka hoʻi ʻana i kona homeland, ua hoʻomaka ʻo Seneca e hōʻino ākea i ka ʻōnaehana o kēia wā i ka Roman Empire a me nā mokuʻāina, e hoʻopiʻi nei i ka moekolohe i ka moekolohe. I loko o kēia wā o kāna moʻolelo pilikino, ua hoʻomaka ʻo ia i ke kākau ʻana i nā hana e pili ana i nā pilikia pili i ka pono a me ka pono.
Ka hana a ka mokuʻāina
I ka wā i lilo ai ʻo Caligula i aliʻi no ka Emepera Roma ma 37, ua makemake ʻo ia e pepehi iā Seneca, no ka mea, ua maikaʻi ʻole kāna mau hana.
Eia naʻe, ua komo ka haku wahine o ka Emepera no ka mea akeakamai, e ʻōlelo ana e make koke ʻo ia ma muli o ka maʻi.
I ka mana ʻana o Claudius i 4 mau makahiki ma hope mai, ua manaʻo ʻo ia e hoʻopau iā Seneca. Ma hope o ke kūkākūkā ʻana me kāna wahine, ʻo Messalina, ua hoʻouna ʻo ia i ka mea haʻi ʻōlelo hilahila i ke pio ʻana ma ka mokupuni ʻo Corsica, kahi i noho ai ʻo ia no 8 mau makahiki.
ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia ke kūʻokoʻa o Seneca i hōʻike ʻia e ka wahine hou a Claudius - Agrippina. I kēlā manawa, hopohopo ka wahine no ka piʻi ʻana i ka noho aliʻi o kāna keiki ʻo Nero he 12 ona makahiki, ma hope o ka make ʻana o ka mōʻī.
Ua hopohopo ʻo Agrippina no ke keiki a Claudius mai kāna male mua - ʻo Britannica, ka mea hiki ke lilo i mana. No kēia kumu i hoʻohuli ʻo ia i kāna kāne e hoʻihoʻi iā Seneca i Roma, i lilo ai ʻo ia i kumu aʻo no Nero.
ʻO ka mea akeakamai he mea aʻo maikaʻi loa ia no kahi kanaka ʻōpio i lilo i emepera Roma i ka makahiki 17. I ka wā i hoʻomaka ai ʻo Nero i kona nohoaliʻi, ua hāʻawi ʻo ia iā Seneca i ke kūlana o ke kanikela, a ua hoʻohanohano pū ʻia ʻo ia me ke kūlana o ka aʻoaʻo aʻoaʻo mana loa.
ʻOiai ua loaʻa iā Seneca kekahi mana, waiwai a kaulana, i ka manawa like ua ʻike ʻo ia i kekahi mau pilikia.
ʻO Lucius Seneca ka mea i hilinaʻi nui ʻia i ka emepera despotic, a hoʻowahāwahā ʻia hoʻi i ka makaʻāinana a me ka Senate.
Ua alakaʻi kēia i ka ʻoiaʻiʻo ua hoʻoholo ka mea noʻonoʻo e haʻalele manawaleʻa i ka makahiki 64. Eia kekahi, ua hoʻohuli ʻo ia i kona waiwai āpau i ka waihona kālā o ka mokuʻāina, a noho ʻo ia iā ia iho i kekahi o kāna waiwai.
Akeakamai a me nā mele
ʻO Seneca he mea paʻa i ke akeakamai o Stoicism. Ua haʻi aku kēia aʻo ʻana i ka nānā ʻole i ka honua a me ka naʻau, ke aloha ʻole, ka fatalism a me ke ʻano mālie i kēlā me kēia huli ʻana i ke ola.
I ke ʻano hoʻohālikelike, kū ka stoicism i ka paʻa a me ka wiwo ʻole i nā hoʻāʻo o ke ola.
He mea pono e hoʻomaopopo he ʻokoʻa nā manaʻo o Seneca mai nā manaʻo o ka stoicism kuʻuna Roma. Ua hakakā ʻo ia e maopopo he aha ke ao holoʻokoʻa, he aha ka mea e hoʻomalu ai i ka honua a pehea e hana ai, a ʻimi pū kekahi i ke kumumanaʻo o ka ʻike.
Kuhi maikaʻi ʻia ko Seneca mau manaʻo i nā Moral Letters iā Lucilius. I loko o ia mau mea, ua ʻōlelo ʻo ia ʻo ke akeakamai ka mea mua e kōkua i ke kanaka e hana, ʻaʻole i ka noʻonoʻo wale.
He lunamakaʻāinana ʻo Lucilius no ke kula ʻo Epicurean, ka mea i makemake nui ʻia i ka wā kahiko. I kēlā manawa, ʻaʻohe kula ʻaoʻao akeakamai e like me Stoicism a me Epicureanism (e ʻike iā Epicurus).
Ua kāhea aku ka poʻe Epicurean i ka leʻaleʻa o ke ola a me nā mea āpau e hāʻawi i ka leʻaleʻa. A laila, pili ka poʻe Stoika i kahi nohona ascetic, a hoʻāʻo nō hoʻi e kaohi i ko lākou naʻau a me nā makemake.
I kāna mau kākau ʻana, ua kūkākūkā ʻo Seneca i nā pilikia e pili ana i ka pono a me ka maikaʻi. I ka On Anger, ua kamaʻilio ka mea kākau e pili ana i ka mea nui o ka kaohi ʻana i ka huhū, a me ke aloha pū kekahi i kekahi hoanoho.
I nā hana ʻē aʻe, ua kamaʻilio ʻo Seneca e pili ana i ke aloha, kahi e alakaʻi ai i kahi kanaka i ka hauʻoli. Ua hoʻomaopopo ʻo ia i ka pono o nā luna a me nā luna i ke aloha.
I loko o nā makahiki o kāna moʻomeheu, ua kākau ʻo Seneca i nā kuʻikahi he 12 a me 9 mau pōʻino e pili ana i nā kaao.
Eia kekahi, ua lilo ka mea akeakamai i mea kaulana no kāna ʻōlelo. ʻAʻole nalowale kāna mau aphorism i kā lākou pilina.
Ke ola pilikino
ʻIke ʻia no ka mea aia ma kahi o hoʻokahi wahine a Seneca i kapa ʻia ʻo Pompey Paulina. Eia nō naʻe, hiki ke loaʻa iā ia nā wahine hou aku.
ʻAneʻane ʻike ʻole ʻia e pili ana i ko Seneca ola pilikino. Eia naʻe, ʻo ka ʻoiaʻiʻo o ke aloha maoli o Paulina me kāna kāne ʻaʻole ia i kānalua.
Ua hōʻike ke kaikamahine ponoʻī i kona makemake e make pū me Seneca, me ka manaʻoʻiʻo ʻole i ke ola ke ʻole ʻo ia e lawe i kahi ʻoliʻoli iā ia.
Make
ʻO ke kumu o ka make ʻana o Seneca ka hoʻomanawanui ʻole ʻana o ka Emepera Nero, he haumāna ia na ke akeakamai.
I ka manawa i ʻike ʻia ai ka kipi ʻo Piso ma 65, ua haʻi hewa ʻia ka inoa o Seneca, ʻoiai ʻaʻohe mea i hoʻopiʻi iā ia. Eia naʻe, ʻo kēia ke kumu o ka Emepera e hoʻopau ai i kāna alakaʻi.
Ua kauoha ʻo Nero iā Seneca e ʻoki i kona aʻa. Ma ka lā o kona make ʻana, ua mālie a mālie hoʻi ka ʻuhane. ʻO ka manawa wale nō i pīhoihoi ai ʻo ia ke hoʻomaka ʻo ia e haʻi i kāna wahine i mua o kāna wahine.
Ua hoʻāʻo ke kāne e hōʻoluʻolu iā Paulina, akā ua hoʻoholo paʻa ʻo ia e make me kāna kāne.
Ma hope o kēlā, ua wehe nā kāne i nā uaua i ko lāua mau lima. ʻO Seneca, ua ʻelemakule ʻo ia, ke kahe malie. No ka wikiwiki i kona kahe, wehe ʻo ia i kona mau uaua a me nā wāwae, a laila komo i kahi ʻauʻau wela.
Wahi a kekahi mau kumuwaiwai, ua kauoha ʻo Nero iā Paulina e hoʻopakele ʻia, a no laila ua ola ʻo ia ma Seneca no kekahi mau makahiki hou aku.
ʻO kēia kahi i make ai kekahi o nā akeakamai kaulana loa i ka mōʻaukala kanaka.
