Muhammad Ali (inoa maoli ʻO Cassius Marcellus Clay; 1942-2016) he mea hoʻokūkū ʻoihana ʻAmelika i hoʻokūkū i ka waeumaha kaumaha. ʻO kekahi o nā mea hoʻokūkū nui i ka mōʻaukala mokomoko.
Poʻokela poʻokela o nā hoʻokūkū hoʻokūkū like ʻole. Wahi a kekahi mau paʻi haʻuki, ʻike ʻia ʻo ia ma ke ʻano he "Sportsman of the Century".
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Muhammad Ali, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Muhammad Ali.
Kawaihae o Muhammad Ali
ʻO Cassius Clay Jr., ʻo Muhammad Ali ka mea i kaulana loa, hānau ʻia ma Ianuali 17, 1942 ma ke kūlanakauhale nui o ʻAmelika o Louisville (Kentucky).
Ua ulu aʻe ka mea hoʻokūkū a ua hānai ʻia i loko o ka ʻohana o ka mea pena kiʻi o nā hōʻailona a me nā pelaha ʻO Cassius Clay, a me kāna wahine ʻo Odessa Clay. He kaikaina kona, ʻo Rudolph, nāna e hoʻololi i kona inoa i ka wā e hiki mai ana a e kapa iā ia ʻo Rahman Ali.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
Makemake ka makua kāne o Muhammad e lilo i mea pena kiʻi ʻoihana, akā loaʻa kālā ʻo ia ma ka pena kiʻi ʻana. Hana ka makuahine i ka hoʻomaʻemaʻe i nā hale o nā ʻohana keʻokeʻo waiwai.
ʻOiai ko waena o ka ʻohana o Muhammad Ali a ʻoi aku ka ʻilihune ma mua o ka poʻe keʻokeʻo, ʻaʻole i manaʻo ʻia he poʻe nele.
Eia kekahi, ma hope o kekahi manawa, ua hoʻokele nā mākua o ka mea hoʻokūkū e hiki mai ana e kūʻai i kahi hale haʻahaʻa no $ 4500.
Eia nō naʻe, i kēia au, ua hōʻike ʻia ka hoʻokae lāhui iā ia iho i nā ʻano ʻano like ʻole. Ua hiki iā Muhammad ke ʻike i nā mea weliweli o ka like ʻole o ka lāhui i ka lima mua.
Ke ulu nei, ua ʻae ʻo Muhammad Ali i kona wā kamaliʻi ua uē pinepine ʻo ia i ka moena no ka mea ʻaʻole hiki iā ia ke hoʻomaopopo i ke kumu i kapa ʻia ai ka poʻe ʻeleʻele he poʻe o ka papa haʻahaʻa.
ʻIke loa, ʻo ka manawa nui i ka hoʻokumu ʻia ʻana o ka ʻike o ka ʻōpio i ka honua ka moʻolelo a ka makuakāne e pili ana i kahi keiki ʻeleʻele i kapa ʻia ʻo Emmett Louis Till, i pepehi hoʻomāinoino ʻia no ka inaina lāhui, a ʻaʻole i hoʻopaʻa ʻia nā mea pepehi kanaka.
I ka ʻaihue ʻia ʻana o kahi paikikala mai Ali he 12 ona makahiki, makemake ʻo ia e loaʻa a hahau i nā lawehala. Eia naʻe, ua haʻi aku ka mākaʻi keʻokeʻo a ma ka manawa like ʻo ka hoʻomaʻamaʻa mokomoko ʻo Joe Martin iā ia "ma mua o kou kuʻi ʻana i kekahi, pono ʻoe e aʻo mua pehea e hana ai."
Ma hope o kēlā, ua hoʻoholo ke kanaka ʻōpio e aʻo i ka mokomoko, e hoʻomaka ana e hele i ke aʻo me kona kaikaina.
I loko o ka hale hoʻoikaika kino, ua hoʻomāinoino pinepine ʻo Muhammad i nā kāne a walaʻau ʻo ia ka boxer ʻoi loa a me ka champion o ka wā e hiki mai ana. No kēia kumu, kipaku pinepine aku ke kaʻi i ke kanaka ʻeleʻele mai ka hale hoʻoikaika kino a hoʻomaʻalili ʻo ia i lalo a huki pū iā ia iho.
Hoʻokahi mahina a me ka hapa ma hope, ua komo ʻo Ali i ke apo no ka manawa mua. Ua hoʻolaha ʻia ka hakakā ma ke kīwī ma ke kīwī "Future Champions".
ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia ka hoʻokūkū o Muhammad i ka hoʻokūkū pahu keʻokeʻo. ʻOiai ʻo ka ʻoi o ka ʻōpio o Ali ma mua o kona hoa paio a me ka liʻiliʻi o ka ʻike, ua lanakila ʻo ia i kēia kaua.
I ka pau ʻana o ka hakakā, ua hoʻomaka ka ʻōpio e hoʻōho i loko o ka pahupaʻikiʻi e lilo ʻo ia i boxer nui loa.
Ma hope o kēia ua hiki mai kahi huli i ka moʻolelo pilikino o Muhammad Ali. Hoʻomaka ʻo ia e hoʻomaʻamaʻa ikaika, ʻaʻole inu, ʻaʻole puhipaka, a hoʻohana pū ʻole i nā lāʻau.
Pāholo
I ka makahiki 1956, ua lanakila 'o Ali he 14 makahiki i ka hoʻokūkū hoʻokūkū gula. He pīhoihoi ia i loko o kāna mau aʻo ʻana ma ke kula, ua pāʻani ʻo ia i nā hakakā he 100, a he 8 mau manawa wale nō ka nalo ʻana.
He mea pono e hoʻomaopopo he ʻilihuna loa ʻo Ali ma ke kula. Ua haʻalele ʻia ʻo ia no ka makahiki ʻelua. Eia naʻe, mahalo i ka nonoi ʻana o ka luna hoʻokele, ua hiki nō iā ia ke loaʻa kahi palapala hōʻoia o ka hele ʻana.
I ka makahiki 1960, ua loaʻa ka kono i ka mea hoʻokūkū ʻōpio e komo i ka Pāʻani ʻAlani i mālama ʻia ma Roma.
I kēlā manawa, ua hoʻokumu ʻo Muhammad i kāna kaila hakakā kaulana. I ke apo, ua "hula" ʻo ia a puni ka hoa paio me kona mau lima i lalo. No laila, hoʻonāukiuki ʻo ia i kona hoa paio e hoʻopakele i nā kuʻina lōʻihi, kahi i hiki ai iā ia ke pale aku me ke akamai.
Ua kūhewa nā kumu aʻo a Ali a me nā hoa hana i kēia hana, akā ʻaʻole i hoʻololi ka mea hoʻokūkū o ka wā e hiki mai ana i kāna kaila.
ʻO kahi mea hoihoi ʻo Muhammad Ali i ʻeha mai ka aerophobia - kahi makaʻu i ka lele ʻana i nā mokulele. Makaʻu nui ʻo ia i ka lele ʻana i Roma a kūʻai ʻo ia iā ia iho i kahi parachute a lele pono i loko.
I ka 'Olumepika, ua lanakila ka pahu i ka mekala gula ma o ka hoʻokahuli' ana iā Pole Zbigniew Petszikowski i ka hopena. He mea pono e hoʻomaopopo he 9 mau makahiki ʻo Zbigniew ma mua o Ali, ma kahi o 230 mau hakakā i ke apo.
I ka hōʻea ʻana i ʻAmelika, ʻaʻole i hemo ʻo Muhammad i kāna mekala ke hele ʻo ia i ke alanui. I kona wā i hele ai i loko o kahi hale ʻaina waihoʻoluʻu kūloko a noi aku i papa kuhikuhi, ua hōʻole ʻia ka mea hoʻokūkū ma hope o kona hōʻike ʻana i ka mekala 'Olumepika.
Ua huhū loa ʻo Ali i kona wā i haʻalele ai i ka hale ʻaina ua kiola ʻo ia i ka mekala i loko o ka muliwai. I ka makahiki 1960, ua hoʻomaka ka hoʻokūkū e hoʻokūkū i ka mokomoko ʻoihana, kahi o kona hoa paio mua ʻo Tanny Hansecker.
I ka pō o ke kaua, ua hoʻolaha hoʻolaha aku ʻo Muhammad e lanakila ʻo ia iā ia, e kāhea ana i kona hoa paio he puʻu A ʻo kahi hopena, ua lanakila maʻalahi ʻo ia iā Tunney.
Ma hope o kēlā, lilo ʻo Angelo Dundee i kumu aʻo hou na Ali, i hiki ke loaʻa i kahi kokoke i kāna papa. ʻAʻole ʻo ia i hoʻomaʻamaʻa hou i ka mea hoʻokahakaha ʻoiai ʻo ia i hoʻoponopono i kāna ʻenehana a hāʻawi i ka ʻōlelo aʻo.
I ka manawa o kāna moʻolelo pilikino, ua ʻimi ʻo Muhammad Ali e hōʻona i kāna pololi ʻuhane. I ke kakahiaka nui he 60, ua launa ʻo ia me ke alakaʻi o ka Nation of Islam, Elijah Muhammad.
Ua hui pū ka mea haʻuki i kēia kaiāulu, ka mea i hoʻohuli koʻikoʻi i kona ʻano pilikino.
Ua hoʻomau ʻo Ali i ka lanakila lanakila ʻana i ke apo, a ua hāʻawi manawaleʻa hoʻi i ke komisina ma ke keʻena hoʻopaʻa inoa a me ke keʻena inoa, akā ʻaʻole i ʻae ʻia i ka pūʻali koa. Ua kūleʻa ʻo ia i ka hoʻokolohua ʻike.
ʻAʻole hiki iā Muhammad ke helu i nā hola e hana ai ke kanaka mai 6:00 a 15:00, e noʻonoʻo nei i ka hola no ka ʻaina awakea. Ua hōʻike ʻia nā ʻatikala he nui i ka nūpepa, kahi i hoʻonui ʻia ai ke kumuhana o ka ʻike haʻahaʻa a ka pahu.
ʻAʻole e liʻuliʻu e hoʻomāʻewaʻewa ʻo Ali: "Ua ʻōlelo au ʻo wau ka nui loa, ʻaʻole ʻo ka ʻoi loa."
I ka hapa mua o 1962, ua lanakila ka mokomoko i 5 mau lanakila ma ke kīkēkē ʻana. Ma hope o kēlā, ua hoʻoili kaua ma waena o Muhammad a me Henry Cooper.
He mau kekona ma mua o ka pau ʻana o ka puni 4, ua hoʻouna ʻo Henry iā Ali i kahi kīkēkē kaumaha. A inā ʻaʻole i haehae nā hoaaloha o Muhammad i kāna mīkina lima mokomoko, a no laila ʻaʻole i ʻae iā ia e hanu, he ʻokoʻa loa ka hopena o ka hakakā.
I ka puni 5, ʻoki ʻo Ali i ko kuʻemaka ʻo Cooper me ka hahau ʻana me kona lima, ma muli o kahi hopena i kū ai ka hakakā.
ʻO ka hui hou aʻe ma waena o Muhammad a me Liston he mālamalama a paʻakikī loa. Ua kuhi ʻo Ali i ke kime o ke ao holoʻokoʻa, a ma hope ua ulu ʻo ia i kahi hematoma koʻikoʻi.
I ka hā o ka puni, i manaʻo ʻole ʻia no nā mea āpau, ua kū ʻo Muhammad i ka ʻike ʻana. Ua hoʻopiʻi ʻo ia i ka ʻehaʻeha loa i kona mau maka, akā ua hoʻohuli ka mea aʻoaʻo iā ia e hoʻomau i ka hakakā, e neʻe ana a puni ke apo.
Ma ka puni ʻelima, hoʻi hou ka ʻike a Ali, a ma hope ua hoʻomaka ʻo ia e hoʻokō i kahi mau punches pololei. ʻO ka hopena, ma waena o ka hālāwai, hōʻole ʻo Sonny e hoʻomau i ka hakakā.
No laila, ua lilo ʻo Muhammad Ali he 22 mau makahiki i poʻokela kaumaha hou. ʻAʻohe o Ali i like i ke apo mokomoko. Ma hope ua haʻalele ʻo ia i ka mokomoko no 3 mau makahiki, hoʻi wale i ka makahiki 1970 wale nō.
I ka puna o 1971, ua mālama ʻia ka mea i kapa ʻia ʻo "Battle of the Century" ma waena o Muhammad a me Joe Fraser. No ka manawa mua i ka mōʻaukala, ua hana ʻia kahi duel ma waena o ka mea i lanakila ʻole ma mua o ka champion a me ka champion champion.
Ma mua o ka hālāwai ʻana me Ali, ma kāna ʻano maʻamau, ua hōʻino ʻo ia iā Fraser ma nā ʻano like ʻole, e kāhea ana iā ia he freak a me kahi gorilla.
Ua hoʻohiki ʻo Muhammad e kīkēkē i kona hoa paio ma ka puni 6, akā ʻaʻole kēia i kō. Ua kāohi ʻo Joe huhū i nā hoʻouka kaua a Ali a ua hoʻomāka pinepine i ke poʻo a me ke kino o ka ex-champion.
I ke kaʻina hope loa, ua hahau ʻo Fraser i ke poʻo, a ma hope iho ua hina ʻo Ali i ka honua. Ua manaʻo ka poʻe hoʻolohe ʻaʻole ia e ala aʻe, akā aia nō ka ikaika e ala aʻe a hoʻopau i ka hakakā.
A ʻo kahi hopena, ua hele ka lanakila iā Joe Fraser e ka hoʻoholo lōkahi, a lilo ia i manaʻo maoli. Ma hope, e hoʻonohonoho ʻia kahi rematch, kahi e hele ai ka lanakila iā Muhammad. Ma hope o kēlā ua lanakila ʻo Ali i ka mea kaulana ʻo George Foreman.
I ka makahiki 1975, ua kū ke kolu o ke kaua ma waena o Muhammad a me Fraser, a ua iho ka moʻolelo ma ke ʻano he "Thriller in Manila".
Ua hōʻino hou aku ʻo Ali i ka ʻenemi, me ka hoʻomau ʻana e hōʻoia i kona kiʻekiʻe.
I ka wā o ka hakakā, ua hōʻike maikaʻi nā mea hoʻokūkū i ka mokomoko. Ua hele ka hana i kekahi, a laila i kekahi ʻaleʻa ʻē aʻe. I ka pau ʻana o ka hālāwai, ua lilo ke kūʻē i kahi "hale kaʻa" maoli.
I ke kaʻina penultimate, ua kū ka luna i ka hakakā, ʻoiai he nui ka hematoma o Fraser ma lalo o kona maka hema. I ka manawa like, ua ʻōlelo ʻo Ali i kāna kihi ʻaʻohe ona ikaika hou a ʻaʻole hiki ke hoʻomau i ka hālāwai.
Inā ʻaʻole i hoʻokū ka luna i ka hakakā, a laila, ʻaʻole maopopo leʻa ka hopena. Ma hope o ka pau ʻana o ka hakakā, aia nā koa ʻelua i kahi luhi loa.
Ua loaʻa i kēia hanana ke kūlana "Kaua o ka Makahiki" e like me ka makasina haʻuki "The Ring".
I loko o nā makahiki o kāna moʻomeheu haʻuki, ua hakakā ʻo Muhammad Ali i nā hakakā he 61, me ka loaʻa ʻana he 56 mau lanakila (37 na ke kīkēkē) a me ka ʻehaʻeha ʻana he 5 mau lanakila. Ua lilo ʻo ia i poʻokela poʻokela kaumaha ʻole i hoʻoholo ʻole ʻia o ka honua (1964-1966, 1974-1978), 6 manawa lanakila i ka inoa o "Boxer of the Year" a me "Boxer of the Decade"
Ke ola pilikino
Ua male ʻia ʻo Muhammad Ali 4 mau manawa. Ua haʻalele ʻo ia i kāna wahine mua ma muli o ke ʻano maikaʻi ʻole o kāna ʻano iā Islam.
ʻO ka wahine ʻelua ʻo Belinda Boyd (ma hope o ka male ʻana o Khalil Ali) hānau ka champion o nā keiki 4: ke keiki kāne a Muhammad, ke kaikamahine a Mariyum a me nā māhoe - Jamila lāua ʻo Rashida.
Ma hope, ua kaʻawale ka wahine, no ka mea ʻaʻole hiki iā Khalila ke hoʻomanawanui hou aku i ka kumakaia a kāna kāne.
No ke kolu o ka manawa, male ʻo Muhammad iā Veronica Porsh, kahi āna i noho ai no 9 mau makahiki. I kēia hui ʻana, hānau ʻia he 2 kaikamahine - ʻo Hana lāua ʻo Leila. ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia ka Leila e lilo i poʻokela mokomoko o ka honua i ka wā e hiki mai ana.
I ka makahiki 1986, male ʻo Ali iā Iolanta Williams. Ua lawe lāua i kahi keikikāne 5 makahiki i kapa ʻia ʻo Asaad.
I kēlā manawa, ua ʻeha ʻē ʻo Muhammad i ka maʻi ʻo Parkinson. Hoʻomaka ʻo ia e lohe maikaʻi ʻole, ʻōlelo a kaupalena ʻia i ka neʻe ʻana.
ʻO ka maʻi weliweli ka hopena o nā hana mokomoko a ke kāne. He mea pono e hoʻomaopopo he 2 mau kaikamahine ʻē aʻe o ka mea hoʻokūkū.
Make
I Iune 2016, lawe ʻia ʻo Ali i ka haukapila ma muli o nā pilikia o ka maʻi māmā. I loko o ka lā ua mālama ʻia ʻo ia ma kekahi o nā hale maʻi ʻo Scottsdale, akā ʻaʻole i hiki i nā kauka ke hoʻopakele i ka mea hoʻokahakaha kaulana.
Ua make ʻo Muhammad Ali i ka lā Iune 3, 2016, i ka makahiki 74.
Nā kiʻi na Muhammad Ali
