ʻO Martin Luther (1483-1546) - Christian theologian, mea hoʻomaka o ka Reformation, alakaʻi i ka mea unuhi o ka Baibala i ka ʻōlelo Kelemania. ʻO kekahi o nā kuhikuhi a ka Protestantism, ʻo Lutheranism, ka inoa ma hope ona. ʻO kekahi o nā mea hoʻokumu i ka ʻōlelo kākau Kelemania.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Martin Luther, a mākou e haʻi ai i kēia ʻatikala.
No laila, eia kahi moʻolelo pōkole o Lutera.
Kahi moʻolelo o Martin Luther
Ua hānau ʻia ʻo Martin Luther ma Nowemapa 10, 1483 ma ke kūlanakauhale Sākona o Eisleben. Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i kahi ʻohana mahiʻai ʻo Hans lāua ʻo Marguerite Luther. I ka mua, ua hana ke poʻo o ka ʻohana i nā mines keleawe, akā ma hope lilo i waiwai nui.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
I ka piha ʻana o ʻeono mau makahiki o Martin, ua noho ʻo ia me kona ʻohana ma Mansfeld. Ma kēia kaona mauna kahi i hoʻomaikaʻi maikaʻi ai ʻo Luther Sr. i kāna kūlana kālā.
I ka makahiki 7, ua hoʻomaka ʻo Martin e hele i kahi kula kaiāulu, kahi i hoʻomāinoino pinepine ʻia a hoʻopaʻi ʻia e nā kumu. ʻO ka ʻōnaehana hoʻonaʻauao i loko o ka hale aʻo i waiho nui ʻia e makemake ʻia, ma muli o ka hopena i hiki ai i ka mea hoʻoponopono hou ke hiki ke ʻike i ka heluhelu palapala, a aʻo pū i kekahi mau pule.
I ka piha ʻana o ko Lutera mau makahiki he 14, ua hoʻomaka ʻo ia e hele i ke kula ʻo Franciscan ma Magdeburg. 4 mau makahiki ma hope mai, ua koi ikaika nā mākua e hele kā lāua keiki i ke kula nui ma Erfurt. Ma 1505 ua loaʻa iā ia kahi kekelē laeoʻo ma ka Liberal Arts, a ma hope ua hoʻomaka ʻo ia e hoʻopaʻa kānāwai.
I kona manawa kaʻawale, ua hoihoi nui ʻo Martin i ka hoʻomana haipule. Ua ʻimi ʻo ia i nā palapala haipule like ʻole, e like me nā makuakāne o ka hale pule. Ma hope o ka hoʻokolokolo ʻana i ka Baibala, ʻoluʻolu ʻole ke kanaka. ʻO nā mea āna i aʻo ai mai kēia puke i huli i kāna honua honua i lalo.
ʻO ka hopena, i ka makahiki 22, ua komo ʻo Martin Luther i loko o ka hale pule ʻo ʻAukake, ʻoiai nā kūʻē o kona makuakāne. ʻO kekahi o nā kumu o kēia hana ka make koke ʻana o kāna hoapili, a me ka ʻike pū i kāna lawehala.
ʻO ke ola ma ka mōneka
Ma ka hale mōneka, ua lawelawe ʻo Lotera i nā kāhuna pule kiʻekiʻe, ua hōʻeha i ka uaki ma ka hale kiaʻi, ua kahili i ka pā, a hana i nā hana ʻē aʻe. He hoihoi ia i kekahi manawa ua hoʻouna nā mōneka iā ia i ke kūlanakauhale e noi no ka manawaleʻa. Ua hana ʻia kēia i mea e nalo ai ke ʻano haʻaheo a me ke lapuwale o ke kanaka.
ʻAʻole i ʻaʻa ʻo Martin e hōʻole i kāna mau kumu aʻoaʻo, e like me ka hoʻokō ʻana i nā ʻōlelo aʻo āpau. I ka manawa like, ua maʻalahi ʻo ia i ka meaʻai, ka lole, a me ka hoʻomaha. Ma kahi o hoʻokahi makahiki ma hope mai, ua loaʻa iā ia kahi pāʻina monastic, a hoʻokahi makahiki ma hope ua hoʻolilo ʻia ʻo ia i kahuna pule, a lilo i kaikaina ʻo Augustine.
I ka makahiki 1508, ua hoʻouna ʻia ʻo Luther e aʻo ma ke Kulanui o Wittenberg, kahi i aʻo nui ai ʻo ia i nā hana a St. Augustine. I ka manawa like, ua hoʻomau ʻo ia i ke aʻo ikaika ʻana, e moeʻuhane ana e lilo i kauka no ka theology. I mea e ʻike pono ai i ka Palapala Hemolele, ua hoʻoholo ʻo ia e haku i nā ʻōlelo haole.
I ka makahiki 28 paha o Martin, ua kipa ʻo ia i Roma. Ua hoʻohuli kēia huakaʻi i kāna puke moʻolelo hou. Ua ʻike ʻo ia me kona mau maka ponoʻī i ka lawehala a ka poʻe kāhuna Katolika, ka mea i komo i loko o nā lawehala like ʻole.
I ka makahiki 1512 lilo ʻo Luther i kauka no ka hoʻomana hoʻomana. Ua aʻo, aʻo a lawelawe ʻo ia ma ke ʻano he kahu ma 11 monasteries.
Hoʻololi
Ua aʻo ikaika ʻo Martin Luther i ka Baibala, akā manaʻo mau ʻo ia iā ia iho he lawehala a nāwaliwali e pili ana i ke Akua. Ma hope o ka hala ʻana o ka manawa, ua ʻike ʻo ia i ka maopopo ʻokoʻa o kekahi o nā puke o ke Kauoha Hou na Paul i kākau ai.
Ua akaka iā Luterona e hiki i ke kanaka ke loaʻa ka pono ma o ka hilinaʻi ikaika ʻana i ke Akua. Ua hoʻonāukiuki kēia manaʻo iā ia a kōkua iā ia e kāpae i nā ʻike ma mua. ʻO ka manaʻo i loaʻa i ka mea manaʻoʻiʻo e hoʻāpono ʻia ma o ka hilinaʻi ʻana i ke aloha o ka Mea kiʻekiʻe loa, ua ulu ʻo Martin i ka manawa o kāna moʻomeheu 1515-1519.
I ka wā a Leo Leo X i hoʻopuka ai i kahi bipi no ke kala kala ʻana a me ke kūʻai aku ʻana i nā indulgences i ka hāʻule o 1517, ua huhū ka mea loea i ka huhū. Ua koʻikoʻi ʻo ia i ke kuleana o ka hale pule i ka hoʻopakele ʻana i ka ʻuhane, e like me ka mea i hōʻike ʻia i kāna 95 Theses Against the Trade in Indulgences.
Hoʻolahalaha ka nūhou o ke ʻano o ka theses ma ka ʻāina holoʻokoʻa. ʻO ka hopena, ua kāhea ka Pope iā Martin no ka nīnau ʻana - ka hoʻopaʻapaʻa Leipzig. Ma ʻaneʻi i ʻōlelo hou aku ai ʻo Lutera ʻaʻohe kuleana o nā kāhuna pule e komo i nā hana lehulehu. Eia kekahi, ʻaʻole pono ka hale pule i mea uwao ma waena o ke kanaka a me ke Akua.
"ʻAʻole e hoʻopakele ke kanaka i kona ʻuhane ma o ka hale pule, akā ma o ka manaʻoʻiʻo lā," i kākau ai ka mea kākau moʻolelo. I ka manawa like, hōʻike ʻo ia i nā kānalua e pili ana i ka hemahema o nā kāhuna pule Katolika, nā mea i hoʻonāukiuki i ka huhū o ka pope. ʻO ka hopena, he anathema ʻo Lotera.
I ka makahiki 1520 puhi ākea ʻo Martin i ka bipi kāne a ka pope i kāna kipi ʻana. Ma hope o kēlā, ua kāhea ʻo ia i nā makaʻāinana āpau e hakakā kūʻē i ka noho aliʻi ʻana o ka pope.
Ma ke ʻano he heretics kaulana loa, ua hoʻomaka ʻo Luther e kū i mua o ka hoʻomaʻau. Eia naʻe, ua kōkua kāna mau kākoʻo iā ia e pakele ma ka hana hewa ʻana i kāna lawe ʻia ʻana. I ka ʻoiaʻiʻo, ua hoʻonoho malū ʻia ua kāne nei ma Wartburg Castle, kahi i hoʻomaka ai ʻo ia i ka unuhi ʻana i ka Baibala i ka ʻōlelo Kelemania.
I ka makahiki 1529, ua pālahalaha nui ʻia ko Martin Luther mau hana Protestantism i loko o ke kaiāulu, i manaʻo ʻia kekahi o nā kahe o ka Kakolika. Eia nō naʻe, ma hope o kekahi mau makahiki, ua hoʻokaʻawale kēia ʻano i ka Lutheranism a me ka Calvinism.
ʻO John Calvin ka lua o nā hoʻoponopono hou ma hope o Luther, nona ka manaʻo nui e hoʻoholo i ka hopena o ke kanaka e ka Mea Hana. ʻO ia, ka predestination predonditional o kekahi i ka luku, a ʻo kekahi poʻe i ke ola.
ʻO ka manaʻo e pili ana i nā Iudaio
Ua loli ko Martin manaʻo i nā Iudaio i kona ola. I ka wā mua ua kūʻokoʻa ʻo ia, anti-Semitik ʻo ia, a lilo i mea kākau o ka puke ʻōlelo "hānau ʻia ʻo Iesū Kristo he Iudaio." Lana kona manao i ka poe hope loa, i ka lohe ana o na Iudaio i kana mau haiolelo, e hiki ke bapetizoia.
Eia naʻe, i ka wā i ʻike ai ʻo Lutero i makehewa kāna mau mea i manaʻo ai, ua hoʻomaka ʻo ia e nānā maikaʻi iā lākou. Ma hope o ka hala ʻana o ka manawa, ua paʻi ʻo ia i nā puke e like me "Ma nā Iudaio a me kā lākou mau wahaheʻe" a me "Nā Kūkākūkā Papa", kahi i hōʻino ai i ka poʻe Iudaio.
I ka manawa like, ua kāhea ka mea hoʻoponopono i ka luku ʻia o nā hale hālāwai. ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia mau hoʻopiʻi ʻana a Martin i hoʻonāukiuki i ke aloha ma waena o Hitler a me kāna mau mea kākoʻo, e like me kā mākou e ʻike nei, ua hoʻopailua loa ʻia e nā Iudaio. ʻOiai ʻo Kristallnacht kaulana ʻole, ua kapa aku ka poʻe Nazis i ka hoʻolauleʻa lā hānau o Lutera.
Ke ola pilikino
I ka 1525, ua male kahi kāne 42 makahiki i kahi nun nunui i kapa ʻia ʻo Katharina von Bora. He mea pīhoihoi ʻo ia i 16 ona mau makahiki ma mua o kāna mea i wae ʻia. I kēia hui ʻana, he 6 kā lāua keiki.
Ua noho lāua ma kahi hale mōneka Augustinian i haʻalele ʻia. Ua alakaʻi lākou i kahi ola haʻahaʻa, ʻoluʻolu me nā mea i loaʻa iā lākou. Ua wehe mau ʻia nā puka o ko lākou hale no ka poʻe e pono i ke kōkua.
Make
A hiki i ka hopena o kona mau lā, ua hoʻolaʻa ʻo Lutera i ka manawa e haʻiʻōlelo i ka heluhelu a me ke kākau ʻana. Ma muli o ka nele o ka manawa, poina pinepine ʻo ia e pili ana i ka meaʻai a me ka hiamoe, a ʻo ka mea i hoʻoliʻiliʻi loa iā ia iho.
I nā makahiki hope o kona ola, ua ʻeha ka mea hoʻoponopono i nā maʻi maʻi mau. Ua make ʻo Martin Luther ma Pepeluali 18, 1546 i kona makahiki 62. Ua kanu ʻia ʻo ia i loko o ka pā o ka hale pule kahi āna i kaulia ai i nā theses 95 kaulana.
Nā kiʻi na Martin Luther
