ʻO ka ʻōlelo nane a ka Iudaio no ka hoʻokipa He laʻana maikaʻi loa pehea e hoʻonele ai ke kolohe i ke kanaka i nā mea āpau. Hiki iā ʻoe ke kamaʻilio nui e pili ana i kēia hope, akā e hoʻokuʻu i kēlā me kēia e lawe i ka pono nona iho.
A neʻe mākou i ka nane.
Pehea kona makemake
Aia kekahi kanaka ma ke kaona i makemake e hoʻopaʻa i ka Torah. Loaʻa iā ia kāna ʻoihana ponoʻī, ua kōkua kāna wahine iā ia, a ua like nā mea āpau e like me ka uaki. Akā i kekahi lā ua haki ʻo ia. E hānai i kāna wahine aloha a me kāna mau keiki, ua hele ʻo ia i kekahi kūlanakauhale mamao loa a lilo i kumu i loko o ka cheder. Ua aʻo ʻo ia i nā keiki Hebera.
I ka hopena o ka makahiki, ua loaʻa iā ia ke kālā i loaʻa iā ia - hoʻokahi haneli kālā gula - a makemake e hoʻouna iā lākou i kāna wahine aloha, akā i kēlā manawa ʻaʻohe leka uila.
No ka hoʻouna ʻana i kālā mai kekahi kūlanakauhale i kekahi kūlanakauhale, pono pono e hoʻolilo iā ia me kekahi mea i hele ma laila, e uku ana, no ka lawelawe.
Ma ke kūlanakauhale wale nō kahi a ka Torah scholar i aʻo ai i nā keiki, ua hala kekahi kanaka kālepa o nā waiwai liʻiliʻi, a ua nīnau ke kumu iā ia.
- Ma hea 'oe e hele mai nei?
Ua kapa aku ka mea kālepa i nā kūlanakauhale like ʻole, e like me kahi a ka ʻohana a ke kumu e noho ai. Ua noi ke kumu e hāʻawi i kāna wahine i hoʻokahi haneri kālā gula. Ua hōʻole ka mea kūʻai aku, akā ua hoʻomaka ke kumu e hoʻohuli iā ia:
- E ka haku maikaʻi, hemahema loa kaʻu wahine ʻilihune, ʻaʻole hiki iā ia ke hānai i kāna mau keiki. Inā ʻoe e lawe i ka pilikia e hāʻawi manawaleʻa i kēia kālā, hiki iā ʻoe ke hāʻawi iā ia i nā moni gula he nui e like me kou makemake mai loko o hoʻokahi haneli kālā gula.
Ua ʻae ka mea kālepa puni kolohe, me ka manaʻo he hiki iā ia ke hoʻopunipuni i ke kumu Torah.
"ʻAe," i ʻōlelo ʻo ia, "ma ke ʻano wale nō: e kākau i kāu wahine me kou lima ponoʻī e hiki ai iaʻu ke hāʻawi iā ia i kēia kālā e like me kaʻu makemake.
ʻAʻohe koho a ke kumu ʻilihuna, a kākau ʻo ia i kāna wahine i kēia leka:
"Ke hoʻouna nei wau i hoʻokahi haneli kālā gula ma ke ʻano e hāʻawi kēia mea kūʻai aku i nā waiwai liʻiliʻi iā ʻoe e like me kāna makemake."
I ka hōʻea ʻana i ke kaona, ua kāhea ka mea kūʻai aku i ka wahine a ke kumu, hāʻawi iā ia i kahi leka a ʻōlelo ʻia:
“Eia kahi leka mai kāu kāne mai, a eia kā kālā. Ma kā mākou ʻaelike, pono wau e hāʻawi iā ʻoe i ka nui o lākou e makemake ai. No laila hāʻawi wau iā ʻoe i hoʻokahi kālā, a e mālama wau i kanaiwakumamāiwa naʻu.
Ua noi aku ka wahine ʻilihune no ke aloha iā ia, akā he puʻuwai pōhaku ko ka mea kālepa. Ua noho kuli ʻo ia i kāna noi a koi ʻo ia i ka ʻae ʻana o kāna kāne i kēlā ʻano kūlana, no laila ʻo ia, ka mea kūʻai aku, he kuleana nō e hāʻawi iā ia e like me kāna makemake. No laila hāʻawi ʻo ia i hoʻokahi kālā o kāna makemake kūʻokoʻa.
Lawe ka wahine a ke kumu i ka mea kūʻai aku i ka rabi aliʻi o ke kaona, ka mea i kaulana no kona ʻike a me ka mākaukau.
Ua hoʻolohe pono ka rabi i nā ʻaoʻao ʻelua a hoʻomaka e hoʻohuli i ka mea kūʻai aku e hana e like me nā kānāwai o ke aloha a me ka hoʻopono, akā ʻaʻole ʻo ia i makemake e ʻike i kekahi mea. Ua loohia koke kahi manaʻo i ka rabi.
"E hōʻike mai iaʻu i ka leka," i ʻōlelo ʻo ia.
Heluhelu ʻo ia no ka manawa lōʻihi me ke akahele, a laila nānā pono i ka mea kūʻai aku a nīnau akula:
- Ehia mau kālā āu e makemake ai e lawe nāu?
"Ua ʻōlelo aʻe nei wau," wahi a ke kanaka puni waiwai, "kanaiwakumāiwa kālā.
Kū aʻe ka rabi a ʻōlelo huhū:
- Inā pēlā, a laila pono ʻoe e hāʻawi iā lākou, e like me ka ʻaelike, i kēia wahine, a lawe hoʻokahi wale nō kālā nou.
- Lunakanawai! Aia i hea ka pono? Koi aku wau i ka hoʻopono! - ʻUā ka mea kālepa.
"I mea kaulike, pono ʻoe e hoʻokō i ka ʻaelike," wahi a ka rabi. - Eia ua kākau ʻia i ka ʻeleʻele a me ke keʻokeʻo: "E ka wahine aloha, e hāʻawi ka mea kālepa iā ʻoe i ka nui o kēia kālā e like me kona makemake." Pehea kou makemake? Kanaiwakumamāiwa kālā? No laila e hoʻihoʻi iā lākou.
Ua ʻōlelo ʻo Montesquieu: "Ke nalo ka pono, hopu ka ambition i kēlā me kēia mea hiki iā ia, a hopu ka manaʻo nui i nā mea āpau me ka ʻole."; a ʻo ka lunaʻōlelo Paul i kākau i kekahi manawa: "ʻO ke kumu o nā mea ʻino āpau ke aloha kālā".
