ʻO ka hale pule o ka Sepulcher Hemolele kekahi o nā wahi nui loa no nā ʻelele a pau o ka hoʻomana Kalikiano, no ka mea pili pono ia i ka hiki ʻana mai o Kristo. Hele mai nā tausani he nui i ka poʻe i Ierusalema i kēlā me kēia lā e ʻōlelo nei ʻaʻole hiki ke lawe ʻia nā manaʻo ma hope o ke kipa ʻana i ka luakini i nā huaʻōlelo, no ka mea, ua piha nā mea āpau i ka ʻuhane, ʻaʻohe kiʻi e hōʻike i nā nani i loko o nā hiʻohiʻona o ka hale pule.
Mōʻaukala o ka hoʻokumu ʻia ʻana o ka Halepule Hemolele Hemolele
Kūkulu ʻia ka luakini i mau makahiki he mau makahiki i hala aku nei, no ka poʻe Kristiano kēia wahi heiau mau. Ma 135, ua kūkulu ʻia kahi luakini o Venus i kahi o ke ana. Ua ʻike ʻia ka halepule mua e mahalo iā St. Queen Elena. E hoʻonui ʻia ka luakini hou mai Golgota a i ke Keʻa hāʻawi ola.
ʻO nā hale āpau kahi o nā hale kaʻawale. Pākuʻi ʻia kēia mau mea:
- he hale-luakini poepoe;
- basilica me ka crypt;
- pā pā hale.
ʻO nā helehelena o ka hale pule o ke ala hou a me kāna mea hoʻonani i hoʻonani nani ʻia. Ua mālama ʻia ke kaʻina hana i ka lā 13 Kepakemapa 335.
Paipai mākou e heluhelu e pili ana i ka luakini o ka lani.
I ka 614, ua hoʻouka kaua ʻia ka ʻIseraʻela e nā pūʻali Peresia, a ma hope iho ua hopu ʻia a ua luku hapa ʻia ka wahi laʻa. Ua hoʻopau ʻia ka hana hou e 626. I hoʻokahi mau makahiki ma hope mai, ua hoʻouka hou ʻia ka hale pule, akā i kēia manawa ʻaʻole i hōʻino ʻia nā heiau.
I ka hoʻomaka o ke kenekulia 11, ua luku ʻia ka Luakini o ka Sepulcher Hemolele e Al-Hakim bi-Amrullah. Ma hope, ua ʻae ʻo Konstantin Monomakh e hoʻihoʻi i ka hale pule kapu. ʻO ka hopena, ua kūkulu ʻo ia i luakini hou, akā ʻoi aku ka manawa ma lalo o ka mea ma mua i ka hanohano. Ua like nā hale i nā hale pule like ʻole; ʻo ka rotunda o ke ala hou ka hale nui.
I ka wā o ka Crusades, ua kūkulu hou ʻia ka pālolo me nā mea o ke kaila Romanesque, no laila ua uhi hou ka luakini hou i nā wahi hemolele a pau e pili ana i ka noho ʻana o Iesū ma Ierusalema. ʻO Gothic ka mea i kūkulu ʻia, akā ʻo ka hiʻohiʻona mua o ka hale pule me nā kolamu, i kapa ʻia nā "pou o Helena", i mālama hapa ʻia.
I ka waena o ke kenekulia 16, ua hiolo iki ka hale bele hou ma muli o ke ōlaʻi. I ka manawa like, ua hoʻonui ʻia ka luakini e nā pūʻali koa o nā mōneka Franciscan. Mālama pū lākou i nā kāhiko o loko o ka cuvuklia.
I ka makahiki 1808, ua hōʻā ke ahi, no laila ua hōʻino nui ʻia ka halelewa ma luna o ka mausoleum a me nā kuvukliya. Ua mau ka hana hou ʻana ma kahi o ʻelua mau makahiki, a ma hope iho ua hoʻoponopono ʻia ka poino, a i ka makahiki 60 o ke kenekulia 19 ua hāʻawi ʻia ka dome i ke ʻano o ka hemisphere, e like me Anastasis, i hana ʻia e Constantine ka Nui.
I ka waena o ke kenekulia 20, he hoʻolālā hou ka honua i ka luakini, akā ʻaʻole holo ka hoʻolālā ma muli o WWII. Ma 1959, ua hoʻomaka kahi hoʻihoʻi nui a ma hope, i ka hopena o ke kenekulia, ua hoʻololi ʻia ka dome. I ka 2013, ua hāʻawi ʻia nā bele hope loa mai Lūkia a hoʻonoho ʻia ma kahi i hoʻolālā ʻia.
Nā ʻāpana a me nā kaʻina hana i hoʻokumu ʻia e lākou
ʻOiai ʻo ka luakini ke kumu o ka hoʻomana Kalikiano, he kuleana ko nā hoʻomana ʻeono e alakaʻi i nā lawelawe i loko ona. He hale pule kā lākou a pau, he manawa kikoʻī kēlā me kēia no ka pule. No laila, hāʻawi ʻia ʻo Golgota a me ka Katolika i ka hale pule Orthodox. Mālama ʻia ʻo Liturgy ma Cuvuklia i nā hola ʻokoʻa.
No ka hōʻoia ʻana i kahi kūlana maluhia i ka pilina o ka haʻi ʻana, ua hāʻawi ʻia nā kī i ka luakini i kahi ʻohana Muslim mai ka makahiki 1192. Ua hāʻawi ʻia ke kuleana e wehe i nā puka i kekahi ʻohana Muslim. Hiki ke loli ʻole nā mea paʻa kī, a hoʻoili ʻia nā kuleana ma nā hihia ʻelua.
Nā mea hoihoi e pili ana i ka Luakini
Ma loko o ka mōʻaukala o ka luakini, ua hōʻiliʻili ʻia nā mea he nui i mea nui no nā lunamakaʻāinana o nā ʻano hoʻomana like ʻole. I ka wā o ka huakaʻi, hōʻike pinepine ʻia ke alapiʻi hiki ʻole ke hoʻonoho ʻia ma waena o nā ʻaoʻao luna o ka hale. Ma mua, ua hoʻohana ʻia e nā mōneka no ke komo wikiwiki ʻana, i kēia manawa ʻaʻole ia i hemo, no ka mea he hōʻailona ia o ke hoʻonohonoho paʻa ma waena o nā haʻi. ʻO ke kākoʻo o ke alapiʻi ma ka ʻāina ʻo Orthodox, a ua pili kona hopena i ka ʻāpana o ka ʻāpono a Armenian. ʻO nā hoʻololi i ka hoʻolālā ʻana o ka luakini hiki ke hana ʻia me ka ʻae o nā ʻelele o ʻeono mau hōʻoia, no laila ʻaʻohe mea e ʻaʻa e lawe i kēia mea mai ka wā i hala.
Hoʻokaʻawale ʻia kekahi o nā kolamu o ke alo o ka luakini o ka Haku. ʻO kēia kekahi o nā hana mana i hōʻike ʻia i loko o ka kaao. Ua ala aʻe kahi māwae i 1634 ma ka Pōʻaono Sābati. Ma muli o ka ʻokoʻa o nā lā o ka hoʻolauleʻa ʻana o ka mōliaola, ua ulu ka hakakā ma waena o nā ʻōlelo hoʻohiki, no laila ʻaʻole i ʻae ʻia nā ʻekalesia Orthodox i loko o ka hale pule e mālama i ka hana o ka iho ʻana o ke Ahi Hemolele. ʻO ka poʻe i hele mai i ka ʻoihana pule ua pule pono lākou ma nā paia o ka hale pule, no ka hopena, mai kahi uila i kuʻi ʻia mai ka piko mai, ua lele ka ahi ahi. Wahi a nā loina Orthodox, pono e hoʻomālamalama nā ihoiho 33 mai ke Ahi Hemolele, a i ka hopena o ka lawelawe ʻana, lawe ʻia i ka home e hoʻomaʻemaʻe a pale i ka ʻohana.
ʻO ka maʻamau makemake ka poʻe mākaʻikaʻi e nānā i ka Pōhaku o ka hōʻoia, kahi i lawe ʻia ai ʻo Iesū ma hope o ke keʻa. Ua loaʻa kēia inoa no ka mea ua kau ʻia kahi kino e uhi ʻia me nā aila ma mua o ke kanu ʻana. ʻO ka ikona mosaic nani loa e kāhiko i ka paia i kū pono i ka Pohaku Anointing. I ka wā o ka huakaʻi, pono lākou e haʻi e pili ana i ka hōʻailona o ka Makuahine o ke Akua a me ka ʻāpana o ka hōʻailona o ka makuahine kaumaha a ke Akua.
E kōkua i ka poʻe mākaʻikaʻi
Mahalo ka poʻe mākaʻikaʻi i hele mai i Ierusalema i kahi e noho ai ka Halepule Hemolele Hemolele. ʻO kāna kamaʻilio: Old Town, Christian Quarter. ʻAʻole hiki ke heʻe wale i ka paʻakikī; ʻaʻole pono ʻoe e nīnau i ka poʻe hele no nā wehewehe. ʻO nā hola wehe i ka 2016 ʻokoʻa ka kau. I ka puna a me ke kauwela, hiki iā ʻoe ke noho ma ka ʻāina mai 5 a 20 mau hola, a i ka hāʻule a me ka hoʻoilo mai 4:30 a 19:00.
Hiki i kēlā me kēia ke kūʻai i nā mea hoʻomanaʻo, kūʻai i nā memo olakino a i ʻole kiʻi i nā kiʻi poina ʻole. Eia naʻe, ʻo ka ʻoiaʻiʻo o ke kipa ʻana i ka luakini e waiho i hope o nā manaʻo he nui, he aha ka mea e hiki ai iā mākou ke ʻōlelo e pili ana i kēlā mau laki i kū i kahi o nā loina, no ka laʻana, kahi male.
