Dalai lama - moʻokūʻauhau (tulku) ma ka Buddhism Tibet o ke kula ʻo Gelugpa, e hoʻi ana i ka makahiki 1391. Wahi a nā kumu o ka Buddhist Tibet, ʻo ka Dalai Lama ke ola hou ʻana o ka bodhisattva Avalokiteshvara.
Ma kēia ʻatikala, e noʻonoʻo mākou i ka moʻomeheu o ka Dalai Lama o kēia manawa (14), kahi i loaʻa nā ʻike hoihoi.
No laila, eia kahi moʻolelo pōkole o ka 14th Dalai Lama.
ʻO ka moʻolelo o ka Dalai Lama 14
Ua hānau ʻia ʻo Dalai Lama 14 ma ka lā 6 Iulai 1935 ma ke kauhale Tibet o Taktser, aia ma ka panalāʻau o ka Repubalika hou o Kina.
Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i kahi ʻohana mahiʻai ʻilihuna. ʻO kahi mea hoihoi loa he 16 mau keiki a kona mau mākua, 9 o lākou i make i ka wā kamaliʻi.
I ka wā e hiki mai ana, e ʻōlelo ka Dalai Lama inā i hānau ʻia ʻo ia i loko o kahi ʻohana waiwai, ʻaʻole hiki iā ia ke hoʻokomo i nā manaʻo a me nā makemake o nā Tibetans ʻilihune. Wahi a ia, ʻo ka ʻilihune i kōkua iā ia e hoʻomaopopo a ʻike i nā manaʻo o kona mau hoa makaʻāinana.
Mōʻaukala o kahi poʻo inoa ʻuhane
ʻO ka Dalai Lama kahi moʻokūʻauhau (tulku - kekahi o nā kino ʻekolu o Buddha) ma Tibet Gelugpa Buddhism, mai ka makahiki 1391. Wahi a nā loina o ka Buddhist Tibet, ʻo Dalai Lama ka mea i hoʻokumu ʻia o ka bodhisattva Avalokiteshvara.
Mai ke kenekulia 17 a hiki i ka 1959, ʻo nā Dalai Lamas nā luna theocratic o Tibet, alakaʻi i ka mokuʻāina mai ke kapikala Tibet o Lhasa. No kēia kumu, ʻike ʻia ka Dalai Lama i kēia lā ma ke ʻano he alakaʻi ʻuhane o ka poʻe Tibet.
ʻO ka mea maʻamau, ma hope o ka make ʻana o hoʻokahi Dalai Lama, ua hele koke nā mōneka e ʻimi i kahi ʻē aʻe. ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia kahi keikikāne i noho ma kahi o 49 mau lā ma hope o kona hānau ʻana i alakaʻi alakaʻi ʻuhane hou.
No laila, hōʻike ka Dalai Lama hou i ke ʻano o ke kino o ka ʻike o ka mea i make, a me ka hānau hou ʻana o kahi bodhisattva. Ma ka liʻiliʻi ua manaʻoʻiʻo nā Buddhist i kēlā.
Pono e kūpono i kahi moho kūpono i nā pae hoʻohālikelike, e like me ka ʻike ʻana i nā mea a me ke kamaʻilio pū ʻana me ka poʻe mai ke kaiapuni o ka mea make ʻo Dalai Lama.
Ma hope o kahi ʻano ninaninau, lawe ʻia ka Dalai Lama hou i ka Halealiʻi Potala, aia ma ke kapikala Tibet. Ma laila e loaʻa ai i ke keiki ke aʻo ʻuhane a me ka laula.
He mea nui e hoʻomaopopo ma ka hopena o 2018, ua hoʻolaha ka alakaʻi Buddhist i kona manaʻo e hana i nā hoʻololi e pili ana i ke koho a ka mea loaʻa. Wahi a ia, hiki i ke kanaka ʻōpio i hōʻea i ka makahiki 20 ke lilo i hoʻokahi. Eia kekahi, ʻaʻole ka Dalai Lama e hoʻokaʻawale i hiki i ke kaikamahine ke koi i kona wahi.
ʻO Dalai Lama i kēia lā
E like me ka mea i hōʻike mua ʻia, ua hānau ʻia ka 14th Dalai Lama i kahi ʻohana ʻilihuna. I kona wā he 3 mau makahiki wale nō, hele mai lākou nona, e like me kā lākou e ʻōlelo nei.
Ke ʻimi nei i kahi alakaʻi hou, alakaʻi ʻia nā mōneka e nā hōʻailona ma ka wai, a hāhai pū i ke kuhikuhi o ke poʻo huli o ka mea make ʻo 13 Dalai Lama.
ʻO kahi mea hoihoi ʻoiai ua loaʻa ka hale kūpono, ʻaʻole nā mōneka i haʻi aku i nā mea nona nā kumu o kā lākou nuʻukia. Akā, ua noi wale lākou e noho i ka pō. Ua kōkua kēia iā lākou e kiaʻi me ka mālie i ke keiki, ka mea i ʻike iā lākou.
ʻO ka hopena, ma hope o kekahi mau kaʻina hana hou aʻe, ua hoʻolaha kūleʻa ʻia ke keikikāne ʻo Dalai Lama hou. Ua hana ʻia i ka makahiki 1940.
I ka manawa he 14 ka Dalai Lama ua hoʻohuli ʻia ʻo ia i ka mana o ka honua. Ma kahi o 10 mau makahiki, ua hoʻāʻo ʻo ia e hoʻoponopono i ka hakakā Sino-Tibetan, a ua hoʻopau ʻia me kāna kipaku ʻia i India.
Mai ia manawa mai, lilo ke kūlanakauhale o Dharamsala i wahi noho o ka Dalai Lama.
I ka makahiki 1987, ua hoʻolauna ke poʻo o nā Buddhist i kahi mana politika hou o ka hoʻomohala ʻana, a ʻo ia ka hoʻonui ʻia ʻana o "kahi wahi demilitarized o ka nonviolence, mai Tibet a i ka honua holoʻokoʻa."
I ʻelua mau makahiki ma hope mai, ua hāʻawi ʻia ka Dalai Lama i ka Nobel Peace Prize no ka hoʻolaha ʻana i kāna mau manaʻo.
Kūpaʻa ke kumu aʻoaʻo Tibet i ka ʻepekema. Eia kekahi, manaʻo ʻo ia he hiki no ke ola o ka ʻike ma ke kamepiula.
Ma 2011, hoʻolaha ka 14 Dalai Lama i kāna haʻalele ʻana i kāna hana aupuni. Ma hope o kēlā, ʻoi aku kona manawa e kipa aku ai i nā ʻāina ʻokoʻa, no ke kumu o nā hana aʻo.
I ka hopena o 2015, ua kāhea aku ka Dalai Lama i ke kaiāulu o ke ao e kūkākūkā me ka hui hoʻoweliweli Islamic State. Ua ʻōlelo ʻo ia i nā poʻo o ke aupuni me kēia mau huaʻōlelo:
"Pono ia e hoʻolohe, hoʻomaopopo, hōʻike i ka mahalo i kekahi ala a i ʻole kekahi. ʻAʻohe o mākou ala ʻē aʻe. "
I loko o nā makahiki o kāna moʻolelo pilikino, ua kipa aku ka Dalai Lama iā Rūsia 8 mau manawa. Ua kamaʻilio ʻo ia me nā orientalists, a hāʻawi pū i nā haʻiʻōlelo.
Ma 2017, ua ʻae ke kumu ua manaʻo ʻo ia iā Rūsia he alakaʻi honua nui. Eia hou, ua ʻōlelo maikaʻi ʻo ia e pili ana i ka pelekikena o ka mokuʻāina, ʻo Vladimir Putin.
He paena kūhelu ko ka 14th Dalai Lama kahi e hiki ai i kekahi ke kamaʻāina me kona mau manaʻo a aʻo e pili ana i nā kipa e hiki mai ana o ke alakaʻi Buddhist. Aia i loko o ka pūnaewele nā kiʻi kakaʻī a me nā hihia mai ka moʻolelo pilikino o ke kumu.
ʻAʻole i hala loa aku nei, ua koi aku nā kamaʻāina ʻĀnia, a me nā helu politika a lehulehu hoʻi, e hāʻawi ʻia ka 14th Dalai Lama i ka Bharat Ratna, ka makana kiwila kiʻekiʻe loa i hāʻawi ʻia i kahi kamaʻāina non-India ʻelua wale nō manawa i ka mōʻaukala.