He aha nā eugenics a he aha ka mea e ʻike ʻole ʻia ai kona kumu i nā poʻe āpau. Ua ʻike ʻia kēia aʻo ʻana ma ke kenekulia 19, akā ua loaʻa ka mahalo nui ʻia i loko o nā makahiki mua o ke kenekulia 20.
Ma kēia ʻatikala, e nānā mākou i ke ʻano o nā eugenics a he aha kāna kuleana i ka mōʻaukala kanaka.
He aha ka manaʻo o nā eugenics
Unuhi ʻia mai ka huaʻōlelo Helene kahiko "eugenics" ʻo ia hoʻi - "hanohano" a i ʻole "ʻano maikaʻi." No laila, he aʻo eugenics e pili ana i ke koho ʻana o ka poʻe, a me nā ala e hoʻomaikaʻi ai i nā waiwai hoʻoilina o ke kanaka. ʻO ka pahuhopu o ke aʻo ʻana e hakakā i nā hanana o ka hoʻohaʻahaʻa i ka loko wai kanaka.
I nā huaʻōlelo maʻalahi, pono nā eugenics i mea e hoʻopakele ai i ka poʻe mai nā maʻi, nā ʻino maikaʻi ʻole, ka lawehala, a me nā mea ʻē aʻe, e hāʻawi ana iā lākou i nā ʻano kūpono - ke akamai, hoʻomohala i nā noʻonoʻo noʻonoʻo, olakino a me nā mea like like.
He mea nui e hoʻomaopopo i ka mahele ʻia ʻana o nā eugenics i ʻelua ʻano:
- Eugenics maikaʻi. ʻO kāna pahuhopu ka hoʻonui ʻana i ka nui o ka poʻe me ke ʻano waiwai (pono).
- Eugenics maikaʻi ʻole. ʻO kāna hana ka luku ʻana i ka poʻe i ʻeha i ka maʻi noʻonoʻo a i ʻole kino, a i ʻole pili i nā lāhui "haʻahaʻa".
I ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia i hala, makemake nui ʻia nā eugenics maʻAmelika Hui Pū ʻIa a me nā ʻāina like ʻole o ʻEulopa, akā me ka hōʻea ʻana mai o ka Nazis, ua loaʻa kēia aʻo i kahi ʻano maikaʻi ʻole.
E like me kāu e ʻike ai, i ke kolu o ka Reich, hōʻoki ʻia ka Nazis, ʻo ia hoʻi, i pepehi ʻia, nā "poʻe haʻahaʻa" āpau - nā mea kamaʻilio, nā ʻelele o nā kuʻuna kuʻuna ʻole, nā gypsies, nā Iudaio, nā Slav a me nā poʻe maʻi noʻonoʻo. No kēia kumu, ma hope o ke Kaua Honua ʻElua (1939-1945), ua hoʻohewa nui ʻia nā eugenics.
I kēlā me kēia makahiki he nui a nui hou aku nā mea kūʻē i ka eugenics. Ua ʻōlelo nā ʻepekema ʻo ka hoʻoilina o nā ʻano maikaʻi a maikaʻi ʻole e hoʻomaopopo maikaʻi ʻole ʻia. Eia hou, hiki i nā poʻe me nā hānau hānau ke loaʻa ka ʻike kiʻekiʻe a lilo i mea pono i ke kaiāulu.
I ka 2005, ua kau inoa nā ʻāina o ka European Union i ka Convention on Biomedicine and Human Rights, nā mea e pāpā ana:
- hoʻokae i ka poʻe ma ke kumu o ka hoʻoilina;
- hoʻololi i ka genome kanaka;
- hana i nā embryos no nā hana ʻepekema.
5 mau makahiki ma mua o ka pūlima ʻia ʻana o ka ʻaha kūkā, ua hoʻohana ka mokuʻāina ʻo EU i ka palapala hoʻohui kuleana, i ʻōlelo e pili ana i ka pāpā ʻana i nā eugenics. I kēia lā, ua hoʻololi ʻia nā eugenics i kekahi mau mea i biomedicine a me nā genetics.
