He aha ka noʻonoʻo

He aha ka noʻonoʻo? ʻIke pinepine ʻia kēia huaʻōlelo ma ka lexicon o kēia au. I ka manawa like, huikau nā poʻe he nui i kēia huaʻōlelo me nā manaʻo ʻē aʻe.

I kēia ʻatikala e haʻi mākou iā ʻoe i ke ʻano o ka noʻonoʻo a me ka hiki.

He aha ke ʻano o ka noʻonoʻo?

Manaʻo (lat. reflexio - huli i hope) ke kumu o ka nānā iā ia iho a me kona ʻike, i nā huahana o kāna hana ponoʻī, a me ko lākou noʻonoʻo hou ʻana.

I nā huaʻōlelo maʻalahi, he loea ka noʻonoʻo ʻana i hiki i ke kanaka ke kau i ka nānā a me kona mau manaʻo iho i loko ona iho: ka loiloi ʻana i nā hana, ka hoʻoholo ʻana, a me ka hoʻomaopopo ʻana i kona mau manaʻo, nā waiwai, nā manaʻo, nā manaʻo, a pēlā aku.

Wahi a ka mea noʻonoʻo ʻo Pierre Teilhard de Chardin, ʻo ka noʻonoʻo ka mea e hoʻokaʻawale ai i nā kānaka mai nā holoholona, mahalo i hiki ʻole i ke kumuhana ke ʻike wale i kekahi mea, akā ʻike pū e pili ana i kāna ʻike.

ʻO ia ʻano manaʻo e like me kā “I” ponoʻī hiki ke lawelawe ma ke ʻano he ʻano synonym no ke aniani. ʻO ia, inā hiki i ke kanaka ke hoʻomaopopo a hoʻohālikelike iā ia iho me nā poʻe ʻē aʻe no ka mālama ʻana i nā lula kuʻuna o nā loina. No laila, hiki i kahi kanaka reflexive ke nānā iā ia iho mai ka ʻaoʻao me ka ʻole o ka bias.

Ke hōʻike nei i ka manaʻo e hiki ke noʻonoʻo a kālailai, mahalo i hiki i kekahi kanaka ke loaʻa nā kumu o kāna mau hewa a loaʻa i kahi ala e hoʻopau ai iā lākou. He mea nui e hoʻomaopopo i kēia hihia, noʻonoʻo pono ke kanaka, noʻonoʻo pono i ke kūlana, ʻaʻole hoʻi e hele i nā kuhi a me nā moemoeā.

Hoʻohālikelike, kahi kumuhana me kahi pae haʻahaʻa o ka noʻonoʻo e hana i nā hewa like i kēlā me kēia lā, kahi e ʻeha ai ʻo ia iho. ʻAʻole hiki iā ia ke kūleʻa no ka mea ua kuhi kona manaʻo, hoʻonui a mamao ʻia paha mai ka ʻoiaʻiʻo.

Hoʻomaʻamaʻa ʻia ka noʻonoʻo i nā ʻano ʻano like ʻole: ke akeakamai, ka noʻonoʻo, ke kaiāulu, ka ʻepekema, a pēlā aku. I kēia mau lā aia he 3 ʻano o ka noʻonoʻo.