He aha ka hoʻonui? Lohe nui mākou i kēia huaʻōlelo i loko o nā pepa kūkala nūhou TV a me nā kamaʻilio maʻamau o kēlā me kēia lā. Eia nō naʻe, ʻaʻole ʻike ka poʻe he nui i ka wehewehe kikoʻī o kēia manaʻo a huikau paha iā ia me, i nā huaʻōlelo ʻē aʻe.
I kēia ʻatikala, e haʻi mākou iā ʻoe i ke ʻano o ka hoʻonui kālā a me ke ʻano o ka hoʻoweliweli e hiki ai i ka mokuʻāina.
He aha ka manaʻo o ka hoʻonui kālā
Hoʻoulu (lat. inflatio - bloating) - kahi hoʻonui i ka pae maʻamau o nā kumukūʻai no nā waiwai a me nā lawelawe no ka manawa lōʻihi. I ke kaʻina o ka hoʻonui kālā, hiki i ka nui o ke kālā i ka manawa ke kūʻai aku i nā huahana a me nā lawelawe ma mua o ka wā ma mua.
I nā ʻōlelo maʻalahi, alakaʻi ka hoʻonui i ka hoʻemi i ka mana kūʻai o nā banknotes, nā mea i hoʻoliʻiliʻi a nalowale kekahi o kā lākou waiwai maoli. ʻO kahi laʻana, i kēia lā he 20 rubles ke kumu kūʻai o ka berena, ma hope o hoʻokahi mahina he 22 rubles ka uku, a i ka mahina ʻē aʻe he 25 rubles.
ʻO ka hopena, ua piʻi nā kumukūʻai, ʻoiai ka mana kūʻai o ke kālā, i ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ua emi. Kapa ʻia kēia kaʻina hana he inflation. I ka manawa like, ʻaʻohe mea e pili ai ka hoʻonui kālā me ka piʻi hoʻokahi o nā kumukūʻai a i ka manawa like ʻaʻole ia he kumu e hoʻonui ai i nā kumukūʻai āpau i ka hoʻokele waiwai, ʻoiai ʻaʻole e loli a hōʻemi paha ke kumukūʻai o kekahi mau huahana.
Kūlohelohe ke kaʻina hana no ka hoʻokele waiwai o kēia au a ua helu ʻia me ka hoʻohana ʻana i kahi pākēneka. Hiki ke hoʻokumu ʻia ka hoʻoulu e nā ʻano like ʻole:
- ka hoʻopuka ʻana o nā banknotes hou e uhi ai i ka deficit budget;
- hoʻemi i ka GDP me ke koena o ke kālā aupuni i ka holo ʻana;
- ka nele o ka waiwai;
- monopoli;
- ka paʻa politika a i ʻole hoʻokele waiwai, etc.
Eia hou, ʻo ka mākaukau wikiwiki o ka mokuʻāina (militarization) hiki ke alakaʻi i ka hoʻonui kālā. ʻO ia, hoʻokaʻawale ʻia ke kālā he nui mai ka moʻohelu kālā mokuʻāina no ka hana a kūʻai ʻana paha i nā mea kaua, me ka ʻole o ka hāʻawi ʻana i ka lehulehu me nā ukana. ʻO ka hopena, loaʻa kālā nā makaʻāinana, akā ʻaʻole pono lākou i nā pū mīkini a me nā pahu wai, kahi i hoʻolilo ʻia ai ke kālā.
He mea nui e hoʻomaopopo i ka hoʻonui maʻamau he 3 a 5% i kēlā me kēia makahiki. Kuhi kēia hōʻailona no nā ʻāina me nā ʻoihana hoʻokele. ʻO ia, ʻoiai ke hoʻonui ʻia o ka uku, nā uku a me nā pono kaiāulu e hoʻonui mālie, e uhi ana i nā hemahema āpau.
