Solon (approx. ʻO ia ka poeta Atenai mua, a ma ka 594 BC ua lilo ʻo ia i mea kālaiʻāina Atenai ikaika loa. Mea kākau o kekahi mau hoʻoponopono hou i hoʻohuli i ka hoʻokumu ʻana o ka mokuʻāina Atenai.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Solon, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Solon.
Kawaihae Solon
Ua hānau ʻia ʻo Solon ma kahi o 640 BC. i Atenai. Ua hele mai ia mai kahiʻohana hanohano o Codrids. Ke ulu nei ʻo ia, ua koi ʻia ʻo ia e hana i ke kālepa moana, ʻoiai ua ʻike ʻo ia i nā pilikia kālā.
Hele nui ke kanaka, e hōʻike ana i ka hoihoi i ka moʻomeheu a me nā kuʻuna o nā lāhui like ʻole. Wahi a kekahi mau mea kākau moʻolelo, ma mua o ka lilo ʻana i mea kālaiʻāina, ua ʻike ʻia ʻo ia ma ke ʻano he haku mele loea. I kēlā manawa i kāna puke moʻomeheu, ua ʻike ʻia kahi kūlana kū ʻole i kona ʻāina hānau.
I ka hoʻomaka o ke kenekulia 7 BC. ʻO Atenai kekahi o nā kūlanakauhale nui Helene kahi o ka ʻōnaehana polikika o ke kūlanakauhale kūlanakauhale Athena kahiko. Ua nohoaliʻi ʻia ka mokuʻāina e kahi koleka o 9 mau archons i paʻa i ka keʻena no hoʻokahi makahiki.
ʻO kahi kuleana nui i ka hoʻokele i hoʻokani ʻia e ka ʻAhaʻo Areopagus, kahi i loaʻa ai nā archon mua no ke ola. Ua hoʻohana ka Areopagus i ka mana kiʻekiʻe ma luna o ke ola holoʻokoʻa o ka polis.
Ua pili pono ka hōʻikeʻike Athena i ka aristocracy, ka mea i hōʻoluʻolu ʻole i ke kaiāulu. I ka manawa like, ua kaua nā Atenai me Megara no ka mokupuni ʻo Salamis. ʻO nā kūlike ʻole mau ma waena o nā lunamakaʻāinana o ka aristocracy a me ka hoʻokauwā ʻana o nā demos i hopena maikaʻi ʻole i ka ulu ʻana o ka polis Athenian.
Nā Kaua Solon
No ka manawa mua, haʻi ʻia ka inoa ʻo Solon i nā palapala e pili ana i ke kaua ma waena o Athens a me Megara no Salamis. ʻOiai ua luhi ka poʻe makaʻāinana o ka haku mele i nā hakakā pūʻali koa lōʻihi, ua koi ʻo ia iā lākou ʻaʻole e hāʻawi pio a hakakā no ka ʻāina a hiki i ka hopena.
Eia hou, ua haku ʻo Solon i ka elegy "Salamis", nāna i haʻi ka pono e hoʻomau i ke kaua no ka mokupuni. A ʻo kahi hopena, alakaʻi ponoʻī ʻo ia i kahi huakaʻi iā Salamis, e lanakila ana i ka ʻenemi.
Ma hope o kahi huakaʻi kūleʻa i hoʻomaka ai ʻo Solon i kāna ʻoihana politika maikaʻi. He mea kūpono ia e hoʻomaopopo i kēia mokupuni, i lilo i ʻāpana o ka polis Athenian, he mea nui i kona mōʻaukala ma mua o hoʻokahi manawa.
Ma hope ua komo ʻo Solon i loko o ke Kaua Kānāwai Mua, i haki ma waena o kekahi o nā kūlanakauhale o Helene a me ke kūlanakauhale ʻo Chris, ka mea i mālama i ka Luakini Delphic. ʻO ka hakakā, kahi i lanakila ai ka poʻe Helene, 10 mau makahiki ka lōʻihi.
Nā hoʻoponopono a Solon
Ma ke kūlana o 594 BC. Ua manaʻo ʻia ʻo Solon ka luna politika ʻoi loa, i kākoʻo ʻia e ka Delphic Oracle. He mea nui e hoʻomaopopo i ka ʻae aku o nā aristocrats a me nā makaʻāinana iā ia.
I kēlā manawa i kāna moʻomeheu, ua koho ʻia ke kāne i archon eponymous, nona ka mana nui ma kona mau lima. I kēlā au, ua koho ʻia nā archon e ka Areopagus, akā ʻo Solon, i koho ʻia e ka ʻaha kanaka kaulana ma muli o ke kūlana kūikawā.
Wahi a ka poʻe mōʻaukala kahiko, pono nā politika e hoʻolaulea i nā ʻaoʻao hakakā e hiki ai i ka mokuʻāina ke hoʻomohala me ka wikiwiki a hiki i ka hiki. ʻO ka hoʻoponopono mua loa o Solon ʻo ia ka sisakhfia, āna i kapa ai kāna hoʻokō nui loa.
Mahalo i kēia hoʻoponopono, ua kāpae ʻia nā aie āpau ma ka mokuʻāina me ka pāpā o ka hana kauā ʻaiʻē. Ua alakaʻi kēia i ka hoʻopau ʻia ʻana o kekahi mau pilikia kaiaulu a me ka hoʻomohala waiwai. Ma hope o kēlā, ua kauoha ka luna e pāpā i ka lawe ʻana mai o nā waiwai mai nā ʻāina ʻē i mea e kākoʻo ai i nā mea kalepa kūloko.
A laila ua kia ʻo Solon i ka hoʻomohala ʻana i ka ʻāpana mahiʻai a me ka hana lima hana. ʻO kahi mea hoihoi ʻo nā mākua hiki ʻole ke aʻo i kā lākou keikikāne i kekahi ʻoihana i pāpā ʻia e koi aku i kā lākou keiki e mālama iā lākou i ka wā ʻelemakule.
Ua paipai ka mōʻī i ka hana ʻana i nā ʻoliva ma kēlā me kēia ʻano hiki, mahalo i ka ulu ʻana o ka ʻoliva e hoʻomaka i ka waiwai nui. I loko o kēia wā o kāna moʻolelo pilikino, ua hana ʻo Solon i ka hoʻomohala ʻana i kahi hoʻoponopono kālā, e hoʻokomo ana i ka moni Euboean. Ua kōkua ka mea kālā hou i ka hoʻomaikaʻi ʻana i ke kālepa ma waena o nā kulekele pili.
I ke au o Solon, ua hoʻokō ʻia nā hoʻoponopono koʻikoʻi koʻikoʻi nui, e like me ka hoʻokaʻawale ʻana i ka heluna lehulehu o ka polis i nā ʻāpana waiwai ʻehā - pentakosiomedimna, hippea, zevgita a me feta. Hoʻohui ʻia, ua hoʻokumu ka luna i ka ʻaha kūkā o ʻehā mau haneli, i lawelawe ma ke ʻano he koho ʻē aʻe i ka Areopagus.
Ua hōʻike ʻo Plutarch e hoʻomākaukau ana ka ʻAha Kūkulu hou i nā bila no ka ʻaha kanaka, a ua hoʻomalu ka Areopagus i nā kaʻina hana āpau a hōʻoia i ka pale o nā kānāwai. ʻOiai ʻo Solon ke kumu o ka ʻōlelo hoʻoholo e like me ke kuleana o kēlā me kēia keiki ʻole e hoʻoilina i kāna hoʻoilina iā ia e makemake ai.
I mea e mālama ai i ke kaulike kaulike, ua kau inoa ka mea kālaiʻāina i kahi palapala hoʻoholo e hōʻike ana i kahi palena ʻāina. Mai ia manawa, ʻaʻole hiki i nā kamaʻāina waiwai ke ʻona i nā ʻāina i ʻoi aku i ka maʻamau o ke kānāwai. I loko o nā makahiki o kona moʻomeheu, ua lilo ʻo ia i mea kākau o kekahi mau hoʻoponopono hou i hoʻohuli i ka hoʻokumu hou ʻia o ka mokuʻāina Athena.
Ma hope o ka hopena o ka archonship, ua hoʻopiʻi pinepine ʻia nā hoʻoponopono a Solon e nā ʻano kaiapili like ʻole. Ua ʻōhumu ka poʻe waiwai i kā lākou mau kuleana i kaohi ʻia, ʻoiai ka poʻe maʻamau e koi ana i nā loli hou aʻe.
Ua aʻoaʻo ka hapa nui iā Solon e hoʻokumu i ka hoʻomāinoino, akā hōʻole loa ʻo ia i kēlā manaʻo. ʻOiai i kēlā manawa ua noho aliʻi ka poʻe hoʻomāinoino i nā kūlanakauhale he nui, ʻo ka haʻalele wale ʻana o ka autocracy kahi hihia kūikawā.
Ua wehewehe ʻo Solon i kāna mea i hoʻoholo ai ma ka ʻoiaʻiʻo e lawe ka hoʻomāinoino iā ia iho a me kāna poʻe mamo. Eia hou, ua kūʻē ʻo ia i kekahi ʻano hana ʻino. ʻO ka hopena, ua hoʻoholo ke kāne e haʻalele i ka politika a hele i kahi huakaʻi.
No nā makahiki he ʻumi (593-583 BC) hele ʻo Solon i nā kūlanakauhale he nui i ke Kaiwaenahonua, e like me ʻAigupita, Kupero a me Lydia. Ma hope o kēlā, ua hoʻi ʻo ia i Atenai, kahi i hoʻomau ai ka hana ʻana me ka holomua.
Wahi a ka hōʻike a Plutarch, ma hope o kahi huakaʻi lōʻihi, ʻaʻole hoihoi iki ʻo Solon i ka politika.
Ke ola pilikino
Ua hoʻopaʻapaʻa kekahi mau mea kākau moʻolelo i kona wā ʻōpio, ʻo kā Solon mea aloha ʻo kāna mea pili iā Pisistratus. I ka manawa like, ua kākau ʻo Plutarch hoʻokahi i ka nāwaliwali o ka mōʻī i nā kaikamahine uʻi.
ʻAʻole i loaʻa i nā mōʻaukala nā ʻōlelo no nā mamo a Solon. ʻIke loa, ʻaʻohe āna keiki. Ma ka liʻiliʻi i nā kenekulia e hiki mai ana, ʻaʻole i loaʻa kahi kiʻi i pili i ka kūpuna.
He kāne haipule ʻo Solon, e like me ka mea i ʻike ʻia ma kāna mau mele. ʻO kahi mea hoihoi maoli ua ʻike ʻo ia i ke kumu o nā pilikia a me nā pōpilikia āpau ʻaʻole i nā akua, akā i ka poʻe ponoʻī, ka poʻe e hoʻoikaika e hoʻopiha i ko lākou mau makemake iho, a ʻike ʻia hoʻi e ka lapuwale a me ka haʻaheo.
Me he mea lā, ma mua o ka hoʻomaka ʻana o kāna ʻoihana politika, ʻo Solon ka haku mele mua o Atenai. Ua ola nā ʻāpana he nui o kāna mau hana o nā ʻano like ʻole a hiki i kēia lā. I ka hōʻuluʻulu ʻana, ua mālama ʻia nā laina 283 o nā laina ʻoi aku ma mua o 5,000.
ʻO kahi laʻana, ua iho mai ka Elegy "Noʻu iho" iā mākou i loko wale nō o ka "Eclogs" o ka mea kākau Byzantine ʻo Stobey, a mai nā laina elima "Salamis" he 100 i koe, ua helu ʻia he 8 mau lālani wale nō.
Make
Ua make ʻo Solon ma 560 a i ʻole 559 BC. Aia i loko o nā palapala kahiko nā ʻōlelo kūʻē e pili ana i ka make ʻana o ka mea akamai. Wahi a Valery Maxim, ua make ʻo ia ma Kupero a kanu ʻia ma laila.
Ma ka huli ʻana, ua kākau ʻo Elian ua kanu ʻia ʻo Solon ma nā lilo o ka lehulehu ma kahi kokoke i ka paia kūlanakauhale o Atenai. ʻO ka hapanui paha, ʻo kēia mana ka mea kūpono loa. Wahi a Phanius Lesbos, ua hala ʻo Solon i kona ʻāina hānau Athena.
Nā kiʻi Solon
