ʻO Shakyamuni Buddha (literal "Awakening sage mai ka ʻohana Shakya"; 563-483 BC) - he kumu ʻuhane a hoʻokumu i Buddhism - kekahi o nā hoʻomana honua 3. Loaʻa ka inoa i ka wā hānau ʻO Siddhattha Gotama/Siddhartha Gautama, ua kapa ʻia ma hope he Buddha, ʻo ia hoʻi ka manaʻo o "the Awakened One" ma Sanskrit.
ʻO Siddhattha Gautama kahi mea nui i ka Buddhism. ʻO kāna mau moʻolelo, nā ʻōlelo a me nā kamaʻilio ʻana me nā mea ukali i hoʻokumu i ke kolamu o nā hōʻiliʻili canonical o nā ʻōlelo Buddhist kapu. E hauʻoli pū kekahi i ka mana i nā hoʻomana ʻē aʻe, e laʻa me ka Hindu.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Buddha, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Siddhartha Gautama.
Mōʻaukala o Buddha
Ua hānau ʻia ʻo Siddhartha Gautama (Buddha) ma kahi o 563 BC. (e like me nā kumuwaiwai ʻē aʻe i 623 BC) ma ke kūlanakauhale ʻo Lumbine, aia ia ma Nepal i kēia manawa.
I kēia manawa, ʻaʻole lawa ka nui o nā palapala i nā ʻepekema e ʻae ai e hana hou i ka moʻolelo pilikino ʻo Buddha. No kēia kumu, hoʻokumu ʻia ka moʻolelo moʻokalaleo ma nā moʻolelo Buddhist i kū wale i 400 mau makahiki ma hope o kona make ʻana.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
Manaʻo ʻia ʻo ka makuakāne o Buddha ʻo Raja Shuddhodana, ʻoiai ʻo kona makuahine ʻo Queen Mahamaya, kahi kamāliʻiwahine mai ke aupuni o Colia. Wahi a kekahi mau kumuwaiwai ua make ka makuahine o ke kumu e hiki mai ana i hoʻokahi pule ma hope o ka hānau ʻana.
ʻO ka hopena, ua hānai ʻia ʻo Gautama e kona ʻanakē ponoʻī ʻo Maha Prajapati. ʻO ka pīhoihoi, ʻo Maha ka wahine a Shuddhodana.
ʻAʻohe kaikaina o Buddha. Eia nō naʻe, he kaikaina kona, ʻo Nanda, ke keiki a Prajapati lāua ʻo Shuddhodana. Aia kekahi mana i loaʻa iā ia kahi kaikuahine hapa i kapa ʻia ʻo Sundara-Nanda.
Makemake ko Buddha makuakāne i kāna keiki e lilo i aliʻi nui. No kēia, ua hoʻoholo ʻo ia e pale i ke keikikāne mai nā aʻo hoʻomana āpau a me ka ʻike e pili ana i ka ʻeha e loaʻa i nā poʻe. Ua kūkulu ke kāne i 3 mau hale aliʻi no kāna keiki kāne, kahi e hiki ai iā ia ke ʻoluʻolu i nā pono āpau.
ʻOiai ʻo ke kamaliʻi, ua hoʻomaka ʻo Gautama e hōʻike i nā ʻano mea like ʻole, a ʻo ia kahi hopena ma mua o kāna mau hoa i ke aʻo ʻana i ka ʻepekema a me nā haʻuki. I ka manawa like, hoʻolilo ʻo ia i manawa nui i ka noonoo.
I ka makahiki 16 o ke kanaka ʻōpio, ua hāʻawi kona makuakāne iā ia i wahine na Princess Yashodhara, kona hoahānau. Ma hope, ua hānau kahi keikikāne ʻo Rahul. ʻO nā makahiki 29 mua o kāna moʻomeheu, ua noho ʻo Buddha i ke kūlana o Prince Kapilavastu.
ʻOiai ʻo ka noho ʻana o Siddhartha me ka pōmaikaʻi piha, ua maopopo iā ia ʻaʻole nā waiwai waiwai ka manaʻo nui i ke ola. I hoʻokahi manawa, ua haʻalele ke kāne i ka hale aliʻi a ʻike me kona mau maka i ke ola o ka poʻe maʻamau.
Ua ʻike ʻo Buddha i nā "aniani ʻehā" i hoʻololi mau i kona ola a me kāna ʻano iā ia.
- he elemakule nonoi;
- he kanaka maʻi;
- kino kupapaʻu;
- hermit.
ʻO ia ka manawa i ʻike ʻo Siddhartha Gautama i ka ʻoiaʻiʻo o ke ola. Ua akāka iā ia ʻaʻole hiki i ka waiwai ke hoʻopakele i kahi kanaka mai ka maʻi, ʻelemakule a me ka make. A laila ua ʻike ʻo ia ke ala o ka ʻike ponoʻī ke ala hoʻokahi e hoʻomaopopo ai i nā kumu o ka ʻeha.
Ma hope o kēlā, ua haʻalele ʻo Buddha i ka hale aliʻi, ka ʻohana a me nā waiwai āpau i loaʻa, e hele ana e ʻimi i kahi ala e hoʻokuʻu ai i ka ʻeha.
Ke ala nei a me ka haʻi ʻōlelo
I ka manawa ma waho o ke kūlanakauhale, hālāwai ʻo Gautama me kahi mea ʻaihue, e kūʻai ana i nā lole me ia. Ua hoʻomaka ʻo ia e ʻauana ma nā wahi like ʻole, e noi ana i ka manawaleʻa mai ka poʻe hele.
I ka wā i aʻo ai ka luna o Bimbisara e pili ana i ka ʻauana o ke keiki aliʻi, ua hāʻawi aku ʻo ia i ka noho aliʻi iā Buddha, akā ua hōʻole ʻo ia iā ia. I loko o kāna huakaʻi hele, ua aʻo ke kanaka i ka noʻonoʻo, a he haumāna nō ia o nā kumu like ʻole, i ʻae iā ia e loaʻa ka ʻike a me ka ʻike.
Ke makemake nei e loaʻa ka mālamalama, hoʻomaka ʻo Siddhartha e alakaʻi i kahi nohona ascetic loa, e hoʻokauwā ana i nā makemake o ka ʻiʻo. Ma hope o kahi o 6 mau makahiki, aia ma ke kaʻe o ka make, ua ʻike ʻo ia ʻaʻole ka asceticism i alakaʻi i ka mālamalama, akā hoʻokahe wale i ka ʻiʻo.
A laila ʻo Buddha wale nō, hoʻomau i kāna huakaʻi, me ka hoʻomau ʻana e ʻimi i nā ala e hiki ai ke ala aʻe ka ʻuhane. I kona manawa i loaʻa iā ia iho i loko o kahi ulu ulu ma kahi e ʻike ʻia o Gaia.
Maanei ua māʻona ʻo ia i kāna pōloli me ka laiki, i mālama ʻia e kekahi wahine kūloko. ʻO kahi mea hoihoi ʻoiai ua luhi loa ʻo Buddha i ke kino i kuhihewa ka wahine iā ia no ka ʻuhane lāʻau. Ma hope o ka ʻai ʻana, ua noho ʻo ia ma lalo o kahi kumulāʻau a hoʻohiki ʻaʻole ʻo ia e neʻe a hiki i kona hōʻea ʻana i ka ʻoiaʻiʻo.
ʻO ka hopena, ua noho ka Buddha he 36 ona makahiki ma lalo o kahi kumulāʻau no 49 mau lā, a ma hope iho ua hoʻokō ʻo ia i ke ala ʻana a me ka ʻike piha i ke ʻano a me ke kumu o ka ʻeha. Ua maopopo iā ia pehea e kāpae ai i ka ʻeha.
Ma hope mai ua ʻike ʻia kēia ʻike ʻo "The Four Noble Truths." ʻO ke kūlana nui no ka Ala ʻana ka loaʻa ʻana o ka nirvana. Ma hope o kēia ua hoʻomaka ʻo Gautama e kapa ʻia ʻo "Buddha", ʻo ia hoʻi, "The Awakened One." I nā makahiki e hiki mai ana o kāna moʻolelo pilikino, ua hoʻolaha ʻo ia i kāna aʻo ʻana i nā poʻe āpau.
No nā makahiki he 45 i koe o kona ola, ua aʻo ʻo Buddha ma India. I kēlā manawa, nui kāna mau ukali. Wahi a nā moʻolelo Buddhist, a laila hana ʻo ia i nā hana mana ʻokoʻa.
Ua hele nui ka poʻe i Buddha e aʻo e pili ana i ke aʻo hou. ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia ka luna o Bimbisara i ʻae i nā manaʻo o ka Buddhism. E aʻo e pili ana i ka make koke ʻana o kona makuakāne ponoʻī, ua hele ʻo Gautama iā ia. ʻO ka hopena, ua haʻi ke keikikāne i kona makuakāne e pili ana i kāna mālamalama, a ma muli o ia mea i lilo ai i arhat ma mua koke o kona make ponoʻī.
ʻIke ia i loko o nā makahiki o kāna moʻomeheu, ua hoʻokau pinepine ʻia ʻo Buddha i nā hoʻāʻo i kona ola e nā hui hoʻomana kūʻē.
Make
I ka makahiki 80, ua hoʻolaha ʻo Buddha e loaʻa iā ia ka Peace loa i ka wikiwiki - nirvana, ʻaʻole ia he "make" a "make ʻole" a ma waho o ka hoʻomaopopo o ka noʻonoʻo.
Ma mua o kona make ʻana, ua ʻōlelo ke kumu penei: “He pōkole ka noho ʻana o nā mea āpau. E hooikaika no kou kala ana, e hooikaika ana no keia. " Ua make ʻo Gautama Buddha ma 483 BC, a i ʻole 543 BC, i ka makahiki 80, a ma hope iho ua puhi ʻia kona kino.
Ua mahele ʻia nā relics o Gautama i nā ʻāpana 8, a laila hoʻomoe ʻia i ke kumu o nā stupa i kūkulu kūikawā ʻia. He mea pīhoihoi ia ma Sri Lanka kahi kahi e mālama ʻia ai ka niho o Buddha. Ma ka liʻiliʻi ua manaʻoʻiʻo nā Buddhist i kēlā.
