ʻO Mark Tullius Cicero (106 BC. Mahalo i kāna tālena haʻiʻōlelo, ua hana ʻo ia i kahi ʻoihana maikaʻi (hele mai ʻo ia mai kahi ʻohana maʻamau), ke komo ʻana i ka Senate a lilo i ʻākela. ʻO ia kekahi o nā mea kākoʻo nui o ka mālama ʻana i ka ʻōnaehana repubalika, no laila ua uku ʻo ia i kona ola.
Ua waiho ʻo Cicero i kahi hoʻoilina moʻokalaleo nunui, kahi ʻāpana koʻikoʻi i ola a hiki i kēia lā. I ke au kahiko, ua loaʻa i kāna mau hana kahi kūlana ma ke ʻano he kūlana ma ke ʻano o ka kaila, a ʻo lākou ke kumu nui o ka ʻike e pili ana i nā ʻano āpau o ke ola o Roma i ka 1st kenekulia BC. e 
Ua lilo nā leka lehulehu a Cicero i kumu no ka moʻomeheu epistolary ʻEulopa; kāna mau haʻiʻōlelo, ʻo ia hoʻi nā Catilinaries, i waena o nā laʻana kūpanaha o ke ʻano. ʻO nā kuʻomanaʻo akeakamai o Cicero kahi hōʻike ākea o nā akeakamai Helene kahiko a pau, i manaʻo ʻia no nā mea heluhelu Latina, a ma kēia ʻano he kuleana nui lākou i ka moʻolelo o ka moʻomeheu Roma kahiko.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Cicero, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Mark Tullius Cicero.
Kawaihae o Cicero
Ua hānau ʻia ʻo Cicero ma ka lā 3 o Ianuali, 106 BC. i ke kūlanakauhale Roma kahiko o ʻAnipona. Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i loko o ka ʻohana o ka mea holo lio ʻo Mark Tullius Cicero a me kāna wahine ʻo Helvia, kahi i hele mua maikaʻi.
I ka manawa o Cicero ma kahi o 15 mau makahiki, ua neʻe ʻo ia a me kona ʻohana i Roma, kahi e hiki ai iā lākou ke aʻo maikaʻi. Ke makemake nei e lilo i haʻi ʻōlelo hoʻokolokolo, ua aʻo ʻo ia i nā mele Helene a me nā moʻokalaleo me ka hoihoi nui, a ua aʻo pū nō hoʻi i nā ʻōlelo mai nā haʻiʻōlelo koʻikoʻi.
Ma hope, ua aʻo ʻo Mark i ke kānāwai Roma, ua mākaukau loa i ka ʻōlelo Helene a kamaʻāina me nā ʻano akeakamai. He mea pono e hoʻomaopopo he makemake ʻo ia i nā dialectics - ke ʻano paio.
No kekahi manawa, lawelawe ʻo Cicero i ka pūʻali koa o Lucius Cornelius Sulla. Eia nō naʻe, ua hoʻi ʻo ia i ke aʻo ʻana i nā ʻepekema ʻokoʻa, ʻaʻole i loaʻa ka hoihoi nui i nā ʻoihana koa.
Palapala a me akeakamai
ʻO ka mea mua, ua hōʻike ʻo Mark Tullius Cicero iā ia iho ma ke ʻano he orator o ka papa mua, mahalo iā ia i mahalo nui ʻia e kona mau hoa makaʻāinana. No kēia kumu, ua paʻi ʻo ia i nā hana he nui, hoʻokahi a i ʻole kekahi e pili ana i ka ʻōlelo.
I kāna mau kākau ʻana, ua hāʻawi ʻo Cicero i nā ʻōlelo aʻo kūpono e pili ana i ka hāʻawi ʻana i nā haʻiʻōlelo i mua o ka lehulehu a hōʻike mākaukau i kona mau manaʻo ponoʻī. Ua hōʻike ʻia nā kumuhana like i nā hana e like me "Orator", "Ma ke kūkulu ʻana i ka ʻōlelo", "Ma ka loaʻa ʻana o nā mea" a me nā hana ʻē aʻe.
Ua hōʻike ʻo Cicero i nā manaʻo hou he nui e pili ana i ka hoʻomohala ʻana i nā ʻōlelo. Wahi a ia, pono i kahi orator maikaʻi e hiki ʻole ke ʻōlelo nani wale i mua o ka lehulehu, akā e loaʻa nō kahi waihona nui o ka ʻike, ke aʻo ʻana i ka mōʻaukala, ke akeakamai a me ka jurisprudence.
He mea nui ia no ka mea e ʻōlelo e hoʻomau i ka noʻonoʻo pono a e launa pū me ka poʻe hoʻolohe. I ka manawa like, nui loa ka paʻa, ʻo ia kekahi o nā mea nui o ka oratory. I ka hanana a kahi loea e hoʻohana ai i nā manaʻo hou a i ʻole ʻike liʻiliʻi paha, pono ʻo ia e hoʻohana ia mau mea i mea e maopopo ai i ka poʻe maʻamau. ʻAʻohe hewa o ka hoʻohana ʻana i nā metaphors, akā he kūlohelohe lākou.
ʻO kekahi kumu nui ʻē aʻe no ka mea haʻiʻōlelo, ua kāhea ʻo Cicero i ka hiki ke haʻi pololei a akāka hoʻi i nā huaʻōlelo. ʻO nā haʻiʻōlelo i mua o ka poʻe politika a i ʻole nā luna kānāwai e pono e kūkulu. ʻO kahi laʻana, ʻaʻole kōkua ka hoʻohana ʻana i nā mea hoʻomākeʻaka i ka lawe ʻana i kāu leka ma ʻō, akā i kekahi mau mea e maʻamau ai ka ʻōlelo.
Pono ka rhetorician e "manaʻo" i ka poʻe hoʻolohe, e hoʻohana pono ana i kāna tālena a i hōʻiliʻili i ka ʻike. Ua ʻōlelo ʻo Cicero ʻaʻole e hoʻomaka e ʻōlelo i ka piʻi ʻana o ka naʻau. Ma ka ʻaoʻao ʻē, waiho ka naʻau i ka hopena o ka hana. ʻO kēia kahi e hiki ai iā ʻoe ke hoʻokō i ka hopena maikaʻi loa.
Ua paipai ʻo Mark Tullius Cicero i kēlā me kēia e heluhelu i nā hana i hiki. Mahalo i kēia, ʻaʻole loaʻa i ke kanaka ka ʻike wale nō, akā hoʻonui pū ka pae o ka haku o ka ʻōlelo.
ʻO kahi mea hoihoi ʻo Cicero i kāhea aku i ka mōʻaukala ʻaʻole ka ʻepekema, akā he ʻano o ka oratory. I kona manaʻo, ʻaʻole nui ka loiloi o nā hanana i hala. ʻO ka papa inoa kuʻuna o nā hanana o ka mōʻaukala ʻaʻole ia e hoʻāla i ka hoihoi o ka mea heluhelu, ʻoiai he mea leʻaleʻa loa iā ia ke aʻo e pili ana i nā kumu i hoʻonāukiuki i ka poʻe e hana i kekahi mau hana.
Nānā Kālaiʻāina
Hoʻomaopopo nā mea kākau moʻolelo ʻo Cicero i kāna kōkua nui i ke kumumanaʻo o ka mokuʻāina a me ke kānāwai. Ua manaʻo ʻo ia e aʻo kēlā me kēia luna i ka ʻepekema me ka ʻole.
ʻO ka hana ʻana i mua o ka lehulehu i lilo i ʻano maʻamau no Cicero i kēia manawa i ka makahiki 25. Ua hoʻolaʻa ʻia kāna haʻiʻōlelo mua i ka dictator ʻo Sulla. ʻOiai ka makaʻu o ka hoʻokolokolo ʻana, ʻaʻole alualu ke aupuni Roma i ka mea haʻi ʻōlelo.
Ma hope o ka hala ʻana o ka manawa, ua noho ʻo Mark Tullius Cicero ma Atenai, kahi āna i mākaʻikaʻi ai i nā ʻepekema ʻē aʻe me ka pīhoihoi nui. Ma hope wale nō o ka make ʻana o Sulla a hoʻi ʻo ia i Roma. Ma aneʻi, hoʻomaka ka hapa nui e kono iā ia i loio i ka hana o ka ʻaha.
ʻO nā manaʻo Helene ke poʻo o ko Cicero manaʻo politika. I ka manawa like, ua ʻae aku ke kānāwai Roma iā ia. I kāna hana "Ma ka Mokuʻāina", ua hoʻopaʻapaʻa ka mea akeakamai no ka poʻe ka mokuʻāina.
Wahi a ke kāne, ua pono i ka Lepupalika Roma kahi aliʻi i hiki ke hoʻoponopono me ka maluhia i nā kūʻē i kū aʻe i waena o nā poʻe. Ua hana maikaʻi ʻole ʻo ia i ke ʻano o ka mana i hoʻolauna ʻia e ʻOtavian Augustus. Kākoʻo ka mea akeakamai i ka ʻōnaehana repubalika, a ua kūlike ʻole nā manaʻo i nā keiki aliʻi.
Ma ke ala, ʻo nā Princeps i ka Lepupalika Roma ka manaʻo o nā senator i helu mua ʻia i ka papa inoa Senate a me nā mea koho balota mua. Ke hoʻomaka nei me Octavian, ke poʻo inoa "Princeps o ka Senate" i hōʻike i ka mea lawe i ka mana hoʻokahi - ka emepera.
ʻO ka manaʻo o ke alakaʻi supra-papa ke hoʻonāukiuki nei i nā kūkākūkā wela i waena o nā ʻepekema politika. No nā makahiki he nui o kāna moʻomeheu, ua ʻimi ʻo Cicero i nā kānāwai kūpono e mālama ʻia ai ka mokuʻāina. Manaʻoʻiʻo ʻo ia i ka ulu ʻana o ka ʻāina ma nā ʻano ʻelua - make a hoʻomōhala paha.
No ka ulu ʻana o ka mokuʻāina, pono ʻia kahi papa kānāwai kūpono. I kāna hana "Ma nā Kānāwai" ua hōʻike ʻo Cicero i ke kikoʻī i ke kumumanaʻo o ke kānāwai kūlohelohe.
Ua kaulike nā kānaka a me nā akua i mua o ke kānāwai. Ua manaʻo ʻo Mark Tullius i ka jurisprudence i kahi ʻepekema paʻakikī i hiki ʻole i nā loio hoʻokolokolo ke hoʻokele. No nā kānāwai e hoʻomaka e like me ke kiʻi, pono i kā lākou mea kākau ke hoʻohana i ka akeakamai a me nā kumumanaʻo o ke kānāwai kīwila.
Ua ʻōlelo ʻo Cicero ʻaʻohe kānāwai ma ka honua, a ma hope o ka make ʻana, e kuleana kēlā me kēia kanaka i kā lākou hana. ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia ka ʻōlelo a ka mea haʻi ʻōlelo ʻaʻole e aʻoaʻo e pili pono i ke kānāwai, no ka mea he alakaʻi maikaʻi ʻole kēia.
ʻO ia mau manaʻo i koi aku iā Cicero e koi i ka mālama kūpono no nā kauā, ʻaʻohe mea ʻokoʻa mai nā limahana hoʻolimalima. Ma hope o ka make ʻana o Kaisara, ua hōʻike ʻo ia i ke kūkā kamaʻilio ʻana "Ma ka launa aloha" a me ka hana "Ma nā kuleana."
I kēia mau hana, ua kaʻanalike ka mea akeakamai i ka hāʻule ʻana o ka ʻōnaehana repubalika ma Roma. ʻO ka nui o nā ʻōlelo a Cicero i hāliʻiliʻi ʻia i mau ʻōlelo puanaʻī.
Ke ola pilikino
Ua male ʻelua ʻo Cicero. ʻO kāna wahine mua he kaikamahine ʻo Terence ka inoa. I kēia hui ʻana, he kaikamahine kā lāua lāua ʻo Tullia a me kahi keikikāne ʻo Mark. Noho pū lāua ma kahi o 30 mau makahiki, ua hoʻoholo lāua e haʻalele.
Ma hope o kēlā, ua male hou ka mea haʻi ʻōlelo iā Publius ʻōpio. Nui ke aloha o ke kaikamahine iā Cicero a huāhuā ʻo ia iā ia no kāna kaikamahine hānau. Eia naʻe, ua hiolo koke kēia male.
Make
Ma hope o ka pepehi ʻia ʻana o Julius Kaisara, ua pau ka mea akeakamai i nā papa inoa proscription no kāna hoʻouka kaua maʻamau iā Mark Antony. ʻO ka hopena, ua ʻike ʻia ʻo ia he ʻenemi o ka lehulehu, a ua kāʻili ʻia kāna waiwai āpau.
Hoʻohui ʻia, ua hoʻolaha ʻia kahi makana no ka pepehi kanaka a i ʻole extradition i ke aupuni o Cicero. Ua hoʻāʻo ka mea haʻi ʻōlelo e heʻe, akā ʻaʻohe ona manawa. Ua pepehi ʻia ʻo Mark Tullius Cicero i ka lā 7 o Kēkēmapa 43, i ka makahiki 63.
Ua hopu ka poʻe pepehi kanaka me ka mea noʻonoʻo ʻaʻole mamao loa mai kāna waiwai ma Formia. ʻIke ke kanaka i ka poʻe e alualu ana iā ia, kēnā ke kāne i nā kauā e kau i ka palakini i ka lepo, i loko o laila ʻo ia. Ma hope o kēlā, ua kī ʻo Cicero i kona poʻo mai lalo o ka pale a hoʻomākaukau i kona ʻāʻī no ka pahi kaua o ka poʻe alualu.
He mea hoihoi ua lawe ʻia ke poʻo ʻoki a me nā lima o ka mea akeakamai i Antony, a laila kau ʻia ma luna o ka pā o ke kolamu.
Kiʻi o Cicero
