ʻO Armand Jean du Plessis, Duke de Richelieu (1585-1642), a kapa ʻia hoʻi Cardinal Richelieu a i ʻole Cardinal Red - Cardinal o ka hale pule Katolika Roma, aristocrat a me ka mokuʻāina o Palani.
Ua lawelawe ʻo ia ma ke ʻano he kākau ʻōlelo o ka mokuʻāina no ka pūʻali koa a me nā ʻāina ʻē i ka wā 1616-1617. a ʻo ia ke poʻo o ke aupuni (kuhina mua o ke aliʻi) mai 1624 a hiki i kona make ʻana.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Cardinal Richelieu, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, ma mua ou kahi moʻolelo pōkole o Richelieu.
Kamaʻilio o Cardinal Richelieu
Ua hānau ʻia ʻo Armand Jean de Richelieu ma ka lā 9 Kepakemapa 1585 ma Palisa. Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i kahi ʻohana waiwai a aʻo hoʻi.
ʻO kona makuakāne, ʻo François du Plessis, kahi luna hoʻokolokolo kiʻekiʻe i hana ma lalo o Henry 3 a me Henry 4. ʻO kona makuahine, ʻo Suzanne de La Porte, no ka ʻohana loio. ʻO ka cardinal e hiki mai ana ka hā o nā keiki ʻelima a kona mau mākua.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
Hānau ʻia ʻo Armand Jean de Richelieu he keiki nāwaliwali loa. Ua nāwaliwali loa ʻo ia i bapetizo ʻia ai he 7 mau mahina wale nō ma hope o ka hānau ʻana.
Ma muli o kona olakino olakino, ʻaʻole pāʻani iki ʻo Richelieu me kāna mau hoa. ʻO ke kumu, ua hoʻolaʻa ʻo ia i kāna manawa kūʻokoʻa āpau i ka heluhelu ʻana i nā puke. ʻO ka pōpilikia mua loa ma ka moʻolelo pilikino o Armand i hana ʻia ma 1590, i ka manawa i hala ai kona makuakāne. He mea kūpono ia e hoʻomaopopo ma hope o kona make ʻana, ua waiho ke poʻo o ka ʻohana i nā aie he nui.
I ke keikikāne he 10 mau makahiki, ua hoʻouna ʻia ʻo ia e hoʻopaʻa naʻau ma ke Kulanui ʻo Navarre, i hoʻolālā ʻia no nā keiki o ka poʻe aristocrats. Maʻalahi ke aʻo ʻana iā ia, a ʻo kahi hopena ua haku ʻo ia i ka Lākina, Paniolo a me ʻItalia. I loko o kēia mau makahiki o kona ola, ua nui kona hoihoi i ke aʻo ʻana i ka mōʻaukala kahiko.
Ma hope o ke puka ʻana mai ke koleke, ʻoiai ke olakino olakino, ua makemake ʻo Armand Jean de Richelieu e lilo i koa koa. I mea e hana ai i kēia, ua komo ʻo ia i loko o ke kula kaiā kaua, kahi i aʻo ai ʻo ia i ka pā, ka holo lio, ka hulahula a me ke ʻano maikaʻi.
I kēlā manawa, ʻo ke kaikuaʻana o ka cardinal e hiki mai ana, ʻo Henri ka inoa, ua lilo i aliʻi hanohano no ka halealiʻi. ʻO kekahi kaikaina hoʻi, ʻo Alphonse, e lawe i ke keʻena o ka bihopa ma Luzon, i hāʻawi ʻia i ka ʻohana Richelieu ma o ke kauoha a Henry III.
Eia naʻe, ua hoʻoholo ʻo Alphonse e hui pū me ke kauoha mōneka ʻo Cartesian, ma muli o ka hopena e lilo ʻo Armand i pīhopa, inā makemake a makemake paha ia. A ʻo kahi hopena, ua hoʻouna ʻia ʻo Richelieu e aʻo i ke akeakamai a me ka hoʻomana i nā ʻoihana aʻo kūloko.
ʻO ka loaʻa ʻana o ka hoʻokohu ʻana kekahi o nā mea hoʻopuka mua i kā Richelieu puke moʻolelo. I kona hōʻea ʻana i Roma e ʻike ai i ka Pope, ua wahaheʻe ʻo ia e pili ana i kona mau makahiki i mea e hoʻolaʻa ʻia ai. I ka loaʻa ʻana iā ia, ua mihi wale ke kanaka ʻōpio i kāna hana.
I ka hopena o 1608, ua hoʻokiʻekiʻe ʻia ʻo Armand Jean de Richelieu i pīhopa. ʻO kahi mea hoihoi loa ua kāhea ʻo Henry 4 iā ia i ka mea ʻē aʻe akā ʻo "koʻu bihopa". Ke hele nei me ka ʻole o ka pili ʻana o kēlā pili loa me ka mōʻī i nā mea i koe o ka ʻohana aliʻi.
Ua alakaʻi kēia i ka hopena o kā Richelieu ʻoihana hoʻokolokolo, a ma hope ua hoʻi ʻo ia i kāna diocese. I kēlā manawa, no nā kaua o ka hoʻomana, ʻo ka Luson Diocese ka mea ʻilihune o nā mea āpau āpau.
Eia naʻe, mahalo i nā hana i hoʻolālā pono ʻia o Cardinal Richelieu, ua hoʻomaka ka hanana e hoʻomaikaʻi. Ma lalo o kāna alakaʻi ʻana, ua hiki ke kūkulu hou i ka hale pule nui a me kahi noho o ka pīhopa. ʻO ia ka manawa i hiki i ke kāne ke hōʻike maoli i kāna mau hiki ke hoʻoponopono.
Kālaiʻāina
ʻO Richelieu he kālaiʻāina loea a me ka hoʻonohonoho pono, i hana nui no ka ulu ʻana o Palani. ʻO ia wale nō ka mahalo o Peter 1, ka mea i kipa aku i kona hale kupapaʻu. A laila ua ʻae ka mōʻī Lūkia i kēlā kuhina e like me ka cardinal, e hāʻawi ʻo ia i ka hapalua aupuni inā kōkua ʻo ia iā ia e noho aliʻi i kekahi hapalua.
Ua komo ʻo Armand Jean de Richelieu i nā mea hoihoi e ʻimi ana e loaʻa ka ʻike e pono ai. Ua alakaʻi ʻia kēia i kona lilo ʻana i hoʻokumu o ka pūnaewele espionage nui mua o ʻEulopa.
Koke, kokoke ke cardinal iā Marie de Medici a me kāna punahele ʻo Concino Concini. Ua loaʻa iā ia ka loaʻa koke o kā lākou makemake a loaʻa i ka noho kuhina i ka kuhina nui o ka Mōʻī Wahine. Hāʻawi ʻia iā ia ka noho o ka Hope o ka mokuʻāina mokuʻāina.
I loko o kēlā wā o kāna moʻolelo pilikino, ua hōʻike ʻo Cardinal Richelieu iā ia iho ma ke ʻano he pale maikaʻi loa i nā pono o nā kahunapule. Mahalo i kona noʻonoʻo a me kāna oratorical hiki, hiki iā ia ke kinai i nā hakakā āpau e kū aʻe ma waena o nā lunamakaʻāinana o nā ʻāina ʻekolu.
Eia naʻe, ma muli o ka pili loa a me ka hilinaʻi o ka pilina me ka mōʻī, nui nā mea kūʻē o ka cardinal. I ʻelua mau makahiki ma hope mai, ua hoʻonohonoho ʻo Louis 13 makahiki he kipi i ka punahele a kona makuahine. He mea hoihoi ia ua ʻike ʻo Richelieu e pili ana i ka hoʻāʻo ʻana e pepehi kanaka ma Concini, akā makemake naʻe e noho ma ka ʻaoʻao.
ʻO ka hopena, i ka wā i pepehi ʻia ai ʻo Concino Concini i ka puna o 1617, ua lilo ʻo Louis i mōʻī o Palani. I ka huli ʻana, ua lawe pio ʻia ʻo Maria de Medici ma ka hale aliʻi o Blois, a ua hoʻi ʻo Richelieu i Luçon.
Ma hope o 2 mau makahiki, hiki i ka Medici ke pakele mai ka hale aliʻi. I ka manawa manuahi, hoʻomaka ka wahine e noʻonoʻo i kahi hoʻolālā e hoʻokahuli i kāna keiki mai ka noho aliʻi. Ke ʻike ʻia kēia e Cardinal Richelieu, hoʻomaka ʻo ia e hana ma ke ʻano he waena ma waena o Mary a me Louis 13.
I hoʻokahi makahiki ma hope mai, ua loaʻa i ka makuahine a me kāna keikikāne kahi kuikahi, ma muli o ka hopena a lāua i kau inoa ai i ka ʻaelike maluhia ʻO kahi mea hoihoi ʻo ia nō ka ʻōlelo kuʻikahi i ʻōlelo ai i ka cardinal, i ʻae ʻia e hoʻi i ka alo o ka mōʻī Farani.
I kēia manawa ua hoʻoholo ʻo Richelieu e hoʻokokoke aku iā Louis. Alakaʻi kēia i ka ʻoiaʻiʻo e lilo koke ʻo ia i Kuhina mua o Palani, e paʻa ana i kēia kūlana no 18 mau makahiki.
I ka manaʻo o ka poʻe he nui, ʻo ke ʻano o ke ola o ka cardinal ka makemake i ka waiwai a me ka mana palena ʻole, akā ʻaʻole kēia ma nā hihia āpau. I ka ʻoiaʻiʻo, ua hana ʻo ia i ka mea hiki e hōʻoia i ka hoʻomohala ʻana o Farani ma nā ʻano like ʻole. ʻOiai ʻo Richelieu no ka poʻe kāhuna pule, ua hana nui ʻo ia i ka politika a me ka pūʻali koa o ka ʻāina.
Ua komo ka cardinal i nā hoʻokūkū kaua a pau a Farani i komo ai. I mea e hoʻonui ai i ka mana hakakā o ka mokuʻāina, ua hana ʻo ia i nā hana he nui e kūkulu i nā ʻauwa kaua mākaukau. Eia hou, ua kōkua ka hiki ʻana mai o nā ʻauwaʻa i ka hoʻomohala ʻana i nā pilina kalepa me nā ʻāina like ʻole.
ʻO Cardinal Richelieu ke kumu o ka hoʻoponopono hou ʻana i ka nohona a me ka hoʻokele waiwai. Ua hoʻopau ʻo ia i ka dueling, hoʻonohonoho hou i ka lawelawe leta, a ua hana pū i nā pou i koho ʻia e ka mōʻī Farani. Eia hou, ua alakaʻi ʻo ia i ka kaohi ʻana o ka haunaele Huguenot, kahi mea hoʻoweliweli i ka poʻe Katolika.
I ka wā i noho ai nā ʻauwaʻa Pelekania i kekahi ʻāpana o ke kapakai Farani ma 1627, ua hoʻoholo ʻo Richelieu e alakaʻi ponoʻī i ka pūʻali koa. I kekahi mau mahina ma hope mai, ua hiki i kāna mau koa ke kāohi i ka pā kaua Protestant o La Rochelle. Ma kahi o 15,000 poʻe i make i ka pōloli wale nō. I ka makahiki 1629, hoʻolaha ʻia ka hopena o kēia kaua hoʻomana.
Ua kākoʻo ʻo Cardinal Richelieu i ka hōʻemi ʻauhau, akā ma hope o ke komo ʻana o Palani i ke Kaua kanakolukū (1618-1648) ua koi ʻia ʻo ia e hāpai i ka ʻauhau. ʻO nā mea lanakila o ka hakakā pūʻali koa lōʻihi ka Palani, ka mea i hōʻike ʻole i ko lākou kiʻekiʻe ma luna o ka ʻenemi, akā ua hoʻonui i ko lākou mau panalāʻau.
A ʻoiai ʻaʻole i ola ka Red Cardinal e ʻike i ka hopena o ka hakakā pūʻali koa, ua hāʻawi nui ʻo Palani iā ia i ka lanakila. Ua kōkua nui ʻo Richelieu i ka hoʻomohala ʻana i nā mea noʻeau, moʻomeheu a me nā moʻokalaleo, a ʻo nā poʻe o nā ʻano hoʻomana ʻokoʻa i loaʻa nā pono like.
Ke ola pilikino
ʻO ka wahine a ka mōʻī ʻo Louis 13 ʻo Anne ʻo ʻAsuria, ʻo Richelieu kona makuakāne. Ua aloha nui ke cardinal i ka mōʻī wahine a ua mākaukau nona.
Ke makemake nei e ʻike iā ia i nā manawa pinepine, ua hakakā ka pīhopa i nā kāne, a ʻo ka hopena a Louis 13 i hoʻokū ai i ke kamaʻilio pū ʻana me kāna wahine. Ma hope o kēlā, ua hoʻomaka ʻo Richelieu e hoʻokokoke aku iā Anna, e ʻimi nei i kāna aloha. Ua ʻike ʻo ia he pono ka ʻāina i hoʻoilina no ka noho aliʻi, no laila hoʻoholo ʻo ia e "kōkua" i ka mōʻī wahine.
Ua huhū ka wahine i ka hana a ka cardinal. Ua maopopo iā ia inā i hiki koke mai kekahi mea iā Louis, a laila e lilo ʻo Richelieu i aliʻi no Palani. ʻO ka hopena, hōʻole ʻo Anna o ʻAturia e pili kokoke iā ia, ka mea kanalua ʻole i hōʻino i ka cardinal.
I loko o nā makahiki, ua hoihoi a mākaʻikaʻi ʻo Armand Jean de Richelieu i ka mōʻī wahine. Eia nō naʻe, ʻo ia ka mea i lilo i kanaka i hiki ke hoʻolaulea i ka wahine aliʻi. ʻO ka hopena, ua hānau ʻo Anna i nā keiki kāne 2 mai Louis.
ʻO kahi mea hoihoi ʻo ka cardinal he ipo ipo aloha. He 14 kāna mau pōpoki, me ia āna i pāʻani ai i kēlā me kēia kakahiaka, e waiho ana i nā hihia mokuʻāina āpau ma hope.
Make
Ma mua iki o kona make ʻana, ua nui loa ke olakino o Cardinal Richelieu. Maule pinepine ʻo ia, e hakakā ana e hoʻomau i ka hana ʻana no ka pono o ka mokuʻāina. ʻAʻole i liʻuliʻu, ua ʻike nā kauka i ka pleurisy purulent i loko ona.
I kekahi mau lā ma mua o kona make ʻana, ua hui ʻo Richelieu me ka mōʻī. Ua haʻi ʻo ia iā ia ua ʻike ʻo ia iā Cardinal Mazarin i kona hope. Ua make ʻo Armand Jean de Richelieu ma ka lā 4 o Kēkēmapa, 1642 i ka makahiki 57.
I ka makahiki 1793, haki ka poʻe i ka hale kupapaʻu, luku i ka hale kupapaʻu ʻo Richelieu a haehae i ke kino i iʻaloa ʻia. Ma ke kauoha a Napoleon III i ka 1866, ua kiʻi hou ʻia nā koena o ka cardinal.
ʻO ka pono o Cardinal Richelieu ma mua o ka mahalo nui ʻia o kekahi o kāna mau mea kūʻēʻē a me nā mea noʻonoʻo poʻokela, ʻo François de La Rochefoucauld, ka mea kākau o nā hana akeakamai a me nā hana pono.
"Pehea ka hauʻoli o ka ʻenemi o ka Cardinal, ke ʻike lākou ua hiki mai ka hopena o kā lākou hoʻomaʻau ʻana, ʻo ka mea i ukali ʻia me ka kānalua ʻole e hōʻike ana ʻo kēia nalowale ke kumu o ka hōʻino nui loa o ka mokuʻāina; a ʻoiai ua ʻaʻa nui ʻo Cardinal e hoʻololi i kāna palapala, ʻo ia wale nō ka mea hiki iā ia ke mālama pono inā lōʻihi ka lōʻihi o kona noho aliʻi ʻana. A hiki i kēlā manawa, ʻaʻohe mea i ʻike i ka mana o ke aupuni ʻoi aku ka maikaʻi a ʻaʻohe mea i hiki ke hoʻohui piha iā ia i nā lima o ka autocrat. ʻO ke koʻikoʻi o kāna noho aliʻi ʻana i alakaʻi ʻia ai ka hoʻokahe nui ʻana o ke koko, ua haki a hoʻohaʻahaʻa ʻia nā aliʻi nui, ua kaumaha nā kānaka me nā ʻauhau, akā ʻo ka hopu ʻia ʻana o La Rochelle, ka haki ʻana o ka ʻaoʻao Huguenot, ka nāwaliwali o ka hale Austrian, ka nui o kāna mau hoʻolālā, ʻo ia ka mākaukau i kā lākou hoʻokō ʻana e pono ai ka rancor. kanaka a e hoʻokiʻekiʻe aʻe i kona hoʻomanaʻo me ka hoʻomaikaʻi e kūpono ana. "
ʻO Francois de La Rochefoucauld. Nā Memoire
Nā kiʻi Richelieu
