He paʻakikī ke ʻōlelo ʻana i ka manawa i hoʻomaka ai ke kanaka e noʻonoʻo e pili ana i ka pili o ka honua kino i ke kiʻi e ʻike ʻia i ko mākou ʻike. ʻIke hilinaʻi ʻia ua noʻonoʻo ka poʻe Helene kahiko e pili ana i kēia, a e pili ana i nā pilikia ʻē aʻe e pili ana i ka noʻonoʻo, nā manaʻo, nā kiʻi o ke kaiapuni e kupu aʻe i ka manaʻo o ke kanaka.
ʻIke ʻia kēia, ʻo ka mea mua, mai nā hana a Plato (428-427 BC - 347 BC). ʻAʻole i hopohopo kāna poʻe ma mua e kākau i ko lākou mau manaʻo, a i ʻole ua nalowale kā lākou hana. A iho mai nā hana a Plato iā mākou i kahi nui nui. Hōʻike lākou i ka mea kākau kekahi o nā akeakamai o ka wā kahiko. Hoʻohui ʻia, nā hana a Plato, i kākau ʻia i ke ʻano o nā kamaʻilio, e hiki ai ke hoʻokolokolo i ke kiʻekiʻe o ka hoʻomohala ʻana o ka noʻonoʻo ʻepekema ma Helene Kahiko. ʻO ka mea pōmaikaʻi, ʻaʻohe ʻokoʻa o nā ʻepekema i kēlā manawa, a ua hiki ke hoʻololi koke ʻia nā noʻonoʻo ʻana i ka physics o hoʻokahi a me ka mea like e nā noʻonoʻo ʻana i ke ʻano ʻoi loa o ka mokuʻāina.
1. Hānau ʻia ʻo Plato ma ka makahiki 428, a i ʻole 427 BC. ma kahi lā ʻike ʻole ʻia ma kahi ʻike ʻole ʻia. Ua pīhoihoi nā mea kākau moʻolelo Posthumous i ka ʻuhane o nā manawa a ua hoʻolaha i ka lā hānau o ka mea akeakamai i ka lā 21 Mei - ka lā i hānau ʻia ʻo Apollo. Kāhea kekahi iā Apollo ka makuakāne o Plato. ʻAʻole kāhāhā ka poʻe Helene kahiko i kēia ʻike kupaianaha, me he mea lā he poʻo manaʻo mākou e kipaku ana i nā kaomi. Ua kamaʻilio nui lākou e pili ana i ka ʻo Heraclitus ke keiki a kahi mōʻī, ua ola ʻo Democritus i ka makahiki 109, ua ʻike ʻo Pythagoras i ka hana mana, a ua kiola ʻo Empedocles iā ia iho i loko o ka lua pele hanu o Etna.
2. ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo Aristocles ka inoa o ke keiki kāne. Ua hoʻomaka ʻo Plato e kāhea iā ia i ka wā ʻōpio ma muli o kekahi ākea ("plateau" ma Greek "ākea"). Manaʻo ʻia he hiki i ka epithet ke kuhikuhi i ka umauma a i ʻole ka lae.
3. Huli nā mea kākau moʻolelo akahele aʻe i ke kumu o ka ʻohana Pythagorean iā Solon, nāna i hoʻokumu i ke kiure a me ka pāremata i koho ʻia. ʻO Ariston ka inoa o Makua Platnus, a, ʻo ka mea kupanaha, ʻaʻohe ʻikepili e pili ana iā ia. Ua hōʻike ʻo Diogenes Laertius e pili ana i ka hānau ʻia ʻana o Plato ma hope o ka hāpai ʻole ʻana o ka hānau ʻana. Eia naʻe, ʻo ka makuahine o ka mea akeakamai, ʻike ʻia, ʻaʻole ia he malihini i nā hauʻoli o ka honua. Ua male ʻelua ʻo ia, ua hānau he ʻekolu keiki kāne a hoʻokahi kaikamahine. Ua hoʻohauʻoli ʻia nā kaikaina o Plato i ka loiloi, akeakamai a me ke kamaʻilio pū ʻana me nā ʻuhane hoʻomaʻemaʻe ʻē aʻe. Eia naʻe, ʻaʻole pono lākou e mālama i kahi ʻāpana berena - ʻo ko lākou makuakāne ka mea waiwai loa ma Atenai.
4. Hoʻonohonoho ʻia ka aʻo ʻana a Platon i ka loaʻa ʻana o ke kalokagatia - ka hui kūpono o ka nani o waho a me nā aliʻi o loko. No kēia kumu, ua aʻo ʻia ʻo ia i nā ʻano ʻepekema like ʻole a me nā ʻano haʻuki.
5. A hiki i ka makahiki 20, alakaʻi ʻo Platon i kahi nohona maʻamau no ka ʻōpio gula Atenai: ua komo ʻo ia i nā hoʻokūkū haʻuki, kākau hexameter, ka mea a ka poʻe palaualelo waiwai like i kapa koke ʻia he "akua" (na lākou nō i kākau nā mea like). Ua loli nā mea āpau i 408 i ka hui ʻana o Plato me Socrates.
Socrates
6. He koa ikaika ʻo Platon. Ua lanakila ʻo ia i mau lanakila ma nā pāʻani kūloko, akā ʻaʻole naʻe i hiki iā ia ke lanakila i ka Olumepika. Eia naʻe, ma hope o ka hui ʻana me Socrates, ua pau kāna ʻoihana haʻuki.
7. Ua hoʻāʻo ʻo Plato a me kona mau hoaaloha e hoʻopakele iā Socrates mai ka make ʻana. Wahi a nā kānāwai o Athens, ma hope o ke koho balota ʻana no ka hoʻopaʻi, hiki i ka lawehala ke koho i kāna hoʻopaʻi ponoʻī. Ua hāʻawi ʻo Socrates i kahi ʻōlelo lōʻihi e uku i kahi uku o hoʻokahi minuke (ma kahi o 440 mau huna kālā). Ua helu ʻia ka mokuʻāina holoʻokoʻa o Socrates ma 5 mau minuke, no laila ua huhū nā luna kānāwai, e noʻonoʻo ana i ka nui o ka uku he hoʻohenehene. Ua noi ʻo Plato e hoʻonui i ka uku i 30 mau minuke, akā ua lohi loa - ua hoʻoholo nā luna kānāwai i ka hoʻopaʻi make. Ua hoʻāʻo ʻo Plato e aʻo aku i nā luna kānāwai, akā ua kipaku ʻia ʻo ia mai ka papa ʻōlelo. Ma hope o ka hoʻokolokolo, ua maʻi nui ʻo ia.
8. Ma hope o ka make ʻana o Socrates, hele nui ʻo Plato. Ua kipa aku ʻo ia i ʻAigupita, Poenikia, Iudea a ma hope o ka hala ʻana o nā makahiki he ʻumi o ka hele ʻauana ʻana ma Sisily. Ma hope o kona hoʻomaʻamaʻa ʻana iā ia iho me ka mokuʻāina o nā ʻāina like ʻole, ua hoʻoholo ka mea akeakamai i nā hopena: nā mokuʻāina āpau, nā mea āpau o kā lākou ʻōnaehana politika. I mea e hoʻomaikaʻi ai i ke aupuni, pono ʻoe e hoʻohuli i nā luna me ka akeakamai. ʻO kāna "hoʻokolohua" mua ka mea hoʻokaumaha kolohe ʻo Dionysius. I loko o nā kamaʻilio pū me ia, ua koi ʻo Plato e lilo ka pahuhopu o ka luna i mea e hoʻomaikaʻi ai i kāna poʻe. ʻO Dionysius, ka mea i noho i kona ola i ka pīhoihoi, nā kipi a me nā hakakā, haʻi ʻino iā Plato inā e ʻimi ana ʻo ia no kahi kanaka kūpono, a laila ʻaʻole i kau ʻia kāna ʻimi me ka kūleʻa, a kēnā aku i ke akeakamai e kūʻai aku i loko o ke kauā a make paha. ʻO ka mea pōmaikaʻi, ua kūʻai koke ʻia ʻo Plato a hoʻi hou i Atenai.
9. Ma kāna huakaʻi hele, ua kipa ʻo Plato i nā kaiāulu o ka Pythagoreans, e aʻo ana i kā lākou ʻike honua. ʻO Pythagoras, i kēia manawa ʻoi aku ka maikaʻi o ka mea kākau o ka theorem kaulana, he mea akeakamai kaulana a nui nā mea ukali. Noho lākou i nā kaiāulu kamaʻāina paʻakikī loa e komo i loko. ʻO nā ʻāpana he nui o kā Plato mau aʻo, ke ʻano, ke aʻo a ka launa like ʻana o ka honua a i ʻole ka manaʻo e pili ana i ka ʻuhane, e kūlike me nā manaʻo o ka poʻe Pythagoreans. ʻO nā kuhi like ʻole i alakaʻi ʻia i nā hoʻopiʻi o ka plagiarism. Ua ʻōlelo ʻia ua kūʻai ʻo ia i kāna puke mai kekahi o nā Pythagoreans, e uku ana he 100 mau minuke e haʻi aku iā ia iho ka mea kākau.
10. He kanaka naʻauao ʻo Platon, akā ʻaʻole pili kona akamai i nā pilikia o kēlā me kēia lā. Ua lilo i kauā kauā ma ke kauoha a Dionysius the Elder, ʻelua mau manawa (!) Ua hele mai ʻo ia i Sisili e kipa i kāna keiki. He mea maikaʻi ʻaʻole i makemake ke kaikaina ʻōpio i ke koko e like me ka makuakāne, a kau palena wale ʻia no ka kipaku ʻia ʻana o Plato.
11. ʻO nā manaʻo politika a Plato he maʻalahi a ʻano like me ka fascism. Eia naʻe, ʻaʻole loa no ka mea ʻo ka mea akeakamai he maniac puni koko - ʻo ia ka pae o ka hoʻomohala ʻana i ka ʻepekema pilikanaka a me ka ʻike o ka poʻe Atenai. Ua kūʻē lākou i ka poʻe hoʻomāinoino, akā pāpā wale lākou iā Socrates e hoʻohuli i nā poʻe me ke kamaʻilio. Ua hoʻokahuli ʻia nā mea hoʻomāinoino, hele mai ka lula o ka poʻe - a ʻo Socrates, me ka hoʻokaʻulua ʻole, hoʻouna ʻia i ka honua aʻe. Ke ʻimi nei ʻo Plato i ke ʻano o kahi mokuʻāina kūpono a haku i kahi ʻāina i noho aliʻi ʻia e nā akeakamai a me nā koa, ʻo nā mea i koe me ke akahai e waiho i kahi a lākou e hāʻawi koke ai i nā keiki hānau hou i ka naʻau o ka mokuʻāina. E huli malie e huli pono ʻia nā kamaʻāina āpau, a laila e loaʻa ana ka hauʻoli o ke ao holoʻokoʻa.
12. I kinohi, ʻo ka Academy ka inoa o ka wahi ma ka palena o Athens, kahi a Plato i kūʻai ai i hale nona a me kahi ʻāpana ʻāina i kona wā i hoʻi mai ai mai kahi ʻauana a me ka hoʻokauwā mamao ʻana. Aia ka ʻāina ma lalo o ka puʻuhonua o ka meʻe kahiko ʻo Akadem a loaʻa ka inoa kūlike. Ua ola ke kula mai ka makahiki 380s BC. a hiki i ka 529 A.D. e
13. Ua haku ʻo Plato i uaki kūmole kumu no ka Academy. Hoʻohui ʻo ia i ka uaki wai i kahi waihona wai i pili ai kahi paipu. Ma lalo o ke kaomi o ka wai, puhi ka ea i loko o ka paipu, kahi i hāʻawi i kahi kani ikaika.
14. Aia ma waena o nā haumāna o Plato ma ka Academy ʻo Aristotle, Theophrastus, Heraclides, Lycurgus a me Demosthenes.
Kamaʻilio ʻo Plato iā Aristotle
15. ʻOiai he maikaʻi loa ko Plato mau manaʻo ma ka makemakika, no ke komo ʻana i ka Academy he mea pono e hele i kahi hoʻokolokolo ma ka geometry. Ua komo ka makemakika nui i ka Academy, no laila kekahi mau mea kākau moʻolelo o kēia ʻepekema nā makemakika Helene kahiko a pau ma mua o Euclid e ka "makahiki o Plato".
16. Ua pāpā ʻia ka ʻōlelo a Plato "The Feast" e ka Ekalesia Katolika a hiki i ka makahiki 1966. Eia naʻe, ʻaʻole i kaupalena ʻia ka holo nui ʻana o ka hana. ʻO kekahi o nā kumuhana o kēia kūkā kamaʻilio ʻana ʻo ia ke aloha nui a Alcibiades iā Socrates. ʻAʻole palena kēia aloha i ka mahalo i ka ʻike a i ka nani o Socrates.
17. Ma ka waha o Socrates i loko o ke kamaʻilio ua kau ʻia ʻo "Feast" i kahi kūkā kamaʻilio o nā ʻano ʻelua o ke aloha: sensual a akua. No ka poʻe Helene, maʻamau kēia mahele. ʻO ka hoihoi i ka akeakamai kahiko, ka mea i ala mai i ka Middle Ages, i hoʻihoʻi mai i ke ola i ka mahele o ke aloha e pili ana i ke alo o ka erotic attraction. Akā i kēlā manawa, no ka hoʻāʻo ʻana e kāhea i ka pilina ma waena o ke kāne a me ka wahine "aloha akua" hiki ke hele i ke ahi, no laila ua hoʻomaka lākou e hoʻohana i ka wehewehe o ka "aloha platonic". ʻAʻohe ʻike e pili ana inā aloha ʻo Plato i kekahi.
18. Wahi a nā palapala a Plato, ua mahele ʻia ka ʻike i ʻelua mau ʻano - haʻahaʻa, sensual, a kiʻekiʻe, intellectual. He ʻelua mau ʻāpana i ka hope: ke kumu a me ka ʻike kiʻekiʻe, ka noʻonoʻo ʻana, ke kuhi ʻia ka hana o ka noʻonoʻo i ka noʻonoʻo ʻana i nā mea noʻeau.
19. ʻO Plato ka mea mua e hōʻike i ka manaʻo no ka pono o nā hāpai kaiāulu. Manaʻoʻiʻo ʻo ia ua hānau ʻia nā luna me kahi ʻuhane gula, nā aristocrats me ke kālā, a me nā mea āpau me ka keleawe. Eia naʻe, ua manaʻoʻiʻo ka mea akeakamai, hiki i ʻelua mau ʻuhane keleawe ke loaʻa i kahi keiki me kahi gula. I kēia hihia, pono i ke keiki e kōkua a lawe i kahi kūpono.
20. Ua leʻaleʻa nā manaʻo kiʻekiʻe o Plato iā Diogenes o Sinop, kaulana no ka noho ʻana i ka pahu nui a haki i kāna kīʻaha ke ʻike ʻo ia i kahi keiki kāne e inu me ka lima. I ka nīnau ʻana o kekahi o nā haumāna o ka Academy iā Plato e wehewehe i kahi kanaka, ua ʻōlelo ʻo ia he mea ola me nā wāwae ʻelua a ʻaʻohe hulu. Ke aʻo nei ʻo Diogenes e pili ana i kēia, a hele wāwae a puni ʻo Atenai me kahi moa i unuhi ʻia a wehewehe aku i ka poʻe hoihoi ʻo “kāne ia a Plato”.
ʻO Diogenes
21. Na Plato i kamaʻilio mua e pili ana iā Atlantis. Wahi a kāna mau kamaʻilio, he moku nui ʻo Atlantis (540 × 360 km) mokupuni e moe ana ma ke komohana o Gibraltar. Ua ʻike ʻia ka poʻe ma Atlantis mai ka pili o Poseidon me kahi kaikamahine honua. Nui ka waiwai a me ka hauʻoli o ka poʻe noho ma Atlantis ke mālama lākou i kahi ʻāpana o ke akua i lawe ʻia e Poseidon. I ka wā i huhū ʻia ai lākou i ka haʻaheo a me ke kuko, hoʻopaʻi ikaika ʻo Zeus iā lākou. Ua hana ka poʻe kahiko i ka nui o ia mau kaʻao, akā i ka wā waena ua mālama lākou iā Plato ma ke ʻano he ʻepekema, a lawe i nā ʻāpana o kāna mau kamaʻilio kūkākūkā me ka hoʻolaha ʻana i ka kaʻao.
Nani Atlantis
22. ʻO ka mea akeakamai he aristocrat i ke kumu. Makemake ʻo ia i nā lole maikaʻi a me nā meaʻai maikaʻi. ʻAʻole hiki ke noʻonoʻo iā ia e like me Socrates e kamaʻilio ana i kahi carter a i kahi mea kālepa paha. Ua pani paʻa ʻo ia iā ia iho i loko o nā paia o ka Academy i mea e kaʻawale ai mai nā noi a kamaʻilio wale me kāna ʻano ponoʻī. Ma Atenai, ua kuʻi wale ke pendulum o ka manaʻo lehulehu i ke kuhikuhi o ke aupuni democracy, no laila ʻaʻole makemake ʻia ʻo Plato a hāʻawi ʻia nā hana ʻano ʻē ʻole iā ia.
23. ʻO ke ʻano o ka lehulehu Athens e kahakaha ana i ka mana o Plato. ʻAʻole ʻo ia i paʻa i nā kūlana aupuni, ʻaʻole i komo i nā kaua - he akeakamai wale nō ia. Akā i ka makahiki 360 ua hele a ʻelemakule ʻo Plato i ka Pāʻani Olumepika, ua kaʻawale ka lehulehu i mua ona e like me ke alo o kahi mōʻī a me kahi koa.
24. Ua make ʻo Platon i kona mau makahiki he 82, ma ka pāʻina male. Ua kanu lākou iā ia ma ka Academy. A hiki i ka panina loa o ka Academy ma ka lā o ka make ʻana o Plato, ua kaumaha nā haumāna i nā akua a hoʻonohonoho i nā huakaʻi koʻikoʻi i kona hanohano.
25. He 35 mau kamaʻilio a me kekahi mau leka mai Plato i ola a hiki i kēia lā. Ma hope o ka noiʻi koʻikoʻi, ua ʻike ʻia nā palapala āpau e hana ʻia. Makaʻala nui hoʻi nā ʻepekema i nā kamaʻilio. ʻAʻohe o nā kumu, aia wale nā papa inoa ma hope loa aku. Kuhi ʻia nā kamaʻilio. Hoʻohui iā lākou e like me nā pōʻaiapuni a i ʻole ka wā hoʻopaʻa manawa i hāʻawi ʻia i nā mea noiʻi me ka hana no nā makahiki.
