ʻO Pol Pot (pōkole no ka inoa Palani ʻO Salot Sar; 1925-1998) - Kālaiʻāina a me ka mokuʻāina ʻo Kambodian, Kakauolelo Nui o ke Kōmike Waena o ka Communist Party o Kampuchea, Kuhina Nui o Kampuchea a alakaʻi o ka neʻe ʻo Khmer Rouge
I ke au o Pol Pot, hele pū me nā hoʻomāinoino nui loa, mai ka hoʻomāinoino a me ka pōloli, mai 1 a 3 miliona mau kānaka i make.
Nui a hewahewa nā mea i hoihoi ʻia i loko o ka moʻolelo pilikino o Pol Pot, a mākou e kamaʻilio ai i kēia ʻatikala.
No laila, eia kahi moʻolelo pōkole o Salot Sarah.
Mōʻaukala o Pol Pot
Ua hānau ʻia ʻo Pol Pot (Salot Sar) ma Mei 19, 1925 ma ke kauhale Kambodian o Prexbauv. Ua ulu ʻo ia a hānai ʻia i kahi ʻohana mahiʻai Khmer o Peka Salota a me Sok Nem. ʻO ia ka walu o 9 mau keiki a kona mau mākua.
ʻO ke kamaliʻi a me ka ʻōpio
Ua hoʻomaka ʻo Pol Pot mai ka wā liʻiliʻi mai e loaʻa ka hoʻomaʻamaʻa maikaʻi. ʻO kona kaikaina, ʻo Lot Swong, a me kona kaikuahine ʻo Salot Roeng, i hoʻokokoke ʻia i ka hale aliʻi. Eia kekahi, ʻo Roeng ka haiā wahine a ka mōʻī Monivong.
I ka makahiki 9 o ka dictator e hiki mai ana, ua hoʻouna ʻia ʻo ia i Phnom Penh e noho me nā ʻohana. No kekahi manawa ua lawelawe ʻo ia ma ka luakini Buddhist. I loko o kēia wā o kāna moʻolelo pilikino, ua aʻo ʻo ia i ka ʻōlelo Khmer a me nā aʻo a ka Buddhism.
Ma hope o 3 mau makahiki, ua lilo ʻo Pol Pot i haumāna no ke kula Katolika, nāna i aʻo i nā aʻo kuʻuna. Ma hope o kona puka 'ana mai ke kula hoʻonaʻauao i ka makahiki 1942, ua hoʻomau' o ia i ke aʻo 'ana ma ke koleke, no ka mea ua akamai' o ia i ka hana o ka 'Aha Kuhina.
A laila ua aʻo ke kanaka ʻōpio i ke Kula ʻEpekema ma Phnom Penh. I 1949 ua loaʻa iā ia kahi haumana kula e alualu i ka ʻike kiʻekiʻe ma Farani. I kona hōʻea ʻana i Palisa, ua ʻimi ʻo ia i nā uila uila, e hui ana me kona mau hoa makaʻāinana.
ʻAʻole i liʻuliʻu ua hui pū ʻo Pol Pot i ka neʻe ʻana a Marxist, e kūkākūkā pū ana me lākou i nā hana nui a Karl Marx "Capital", a me nā hana ʻē aʻe a ka mea kākau. Ua alakaʻi kēia i ka ʻoiaʻiʻo ua lawe ʻia ʻo ia e nā politika a hoʻomaka ʻo ia e hāʻawi i kahi manawa liʻiliʻi i ke aʻo ʻana ma ke kula nui. A ʻo kahi hopena, ua kipaku ʻia ʻo ia mai ke kulanui.
Ua hoʻi mai ke kāne i ka home i kahi kanaka ʻokoʻa, piha i nā manaʻo o ke kamaʻilio. I Phnom Penh, ua hui pū ʻo ia i ka pae o ka People's Revolutionary Party o Kambupila, ke hana nei i nā hana propaganda.
Kālaiʻāina
I ka makahiki 1963 ua lilo ʻo Pol Pot ma ke ʻano he Kakauolelo Nui o ka ʻaoʻao Komunista o Kampuchea. Ua lilo ʻo ia i alakaʻi ideological o ka Khmer Rouge, nā kipi kipi i kaua aku i ka pūʻali koa aliʻi.
ʻO ka Khmer Rouge kahi neʻe komunista neʻe, i hoʻokumu ʻia i nā manaʻo o Maoism, a me ka hōʻole ʻana i nā mea āpau a me ke au hou. ʻO nā ʻāpana kipi he manaʻo kūpikipiki, aʻo maikaʻi ʻole i ka poʻe Kambila (ʻo ka hapanui o ka poʻe ʻōpio).
Ma nā 70 mau mua, ua ʻoi aku ka nui o ka Khmer Rouge i ka pūʻali koa o ke kapikala. No kēia kumu, ua hoʻoholo ka poʻe kākoʻo o Pol Pot e hopu i ka mana ma ke kūlanakauhale. ʻO ka hopena, hana ʻino ka poʻe koa me nā poʻe noho o Phnom Penh.
Ma hope o kēlā, hoʻolaha ke alakaʻi o ka poʻe kipi mai ia manawa mai, e manaʻo ʻia ka poʻe mahiʻai ka papa kiʻekiʻe loa. ʻO ka hopena, ʻo nā lālā āpau o ka poʻe naʻauao, e like me nā kumu a me nā kauka, pono e luku ʻia a kipaku ʻia aku i waho o ka mokuʻāina.
Ke kapa hou nei i ka inoa o ka ʻāina iā Kampuchea a me ka lawe ʻana i kahi papa no ka hoʻomohala ʻana i nā hana mahiʻai, ua hoʻomaka ke aupuni hou e hoʻokō i nā manaʻo i ka ʻoiaʻiʻo. Ua kauoha koke ʻo Pol Pot e hāʻawi i ke kālā. Ua kauoha ʻo ia i ke kūkulu ʻana i kahi hoʻomoana hana e hoʻokō i ka hana.
Pono nā poʻe e hana i nā hana paʻakikī mai ke kakahiaka a i ka pō, e loaʻa ana i hoʻokahi kīʻaha laiki no kēia. ʻO ka poʻe i hōʻino i ke aupuni hoʻokumu i kekahi ʻano a i ʻole ua hoʻokau ʻia i ka hoʻopaʻi koʻikoʻi a i ʻole ka make.
Ma waho aʻe o ka hoʻomāʻewaʻewa i nā lālā o ka poʻe naʻauao, ua hana ka Khmer Rouge i ka hoʻomaʻemaʻe lāhui, e ʻōlelo ana he Khmers a he Kina paha he mau kamaʻāina hilinaʻi ʻia o Kampuchea. I kēlā me kēia lā ke emi nei ka heluna o nā kūlanakauhale.
ʻO kēia no ka mea ʻo Pol Pot, i hoʻoulu ʻia e nā manaʻo o Mao Zedong, i hana i nā mea āpau e hui pū i kāna poʻe makaʻāinana i nā kaiāulu kaiāulu. ʻO kahi mea hoihoi i loko o ia mau kaiaulu ʻaʻohe mea e like me ka ʻohana.
Ua lilo ka hoʻomāinoino hoʻomāinoino a me ka make i wahi maʻamau no nā poʻe Kambodia, a ua luku maoli ʻia ka lāʻau lapaʻau a me ke aʻo ʻana he mea ʻole. I ke kūlike me kēia, ua kāʻili ke aupuni hou i nā pōmaikaʻi like ʻole o ka lāhui i ke ʻano o nā kaʻa a me nā pono hana hale.
Ua pāpā ʻia kekahi ʻano hoʻomana ma ka ʻāina. Ua hopu ʻia nā kāhuna a laila hoʻokau ʻia i ka hoʻomāinoino kolohe. Ua puhi ʻia nā palapala hemolele ma nā alanui, a puhi ʻia nā luakini a me nā mōneka a lilo i mau puaʻa puaʻa.
I ka 1977, ua hoʻomaka kahi hakakā kaua me Vietnam, i hoʻokumu ʻia e nā paio palena. A ʻo kahi hopena, ma hope o kekahi mau makahiki ʻelua ua lawepio nā Vietnamese iā Kampuchea, a lilo ia i mau ʻōpala i nā makahiki 3.5 o ko Pol Pot noho aliʻi ʻana. I kēia manawa, ua emi ka heluna kanaka o ka mokuʻāina, e like me nā manaʻo like ʻole, mai 1 a 3 miliona mau kānaka!
Ma ka hoʻoholo a ka Tribunal People's Cambodia, ua ʻike ʻia ʻo Pol Pot ke kumu nui o ka luku a hoʻopaʻi ʻia i ka make. Eia nō naʻe, ua hiki i ka dictator ke hana i kahi pakele kūleʻa ma ka hūnā ʻana i loko o kahi helikopa i ka ululāʻau ʻino.
A hiki i ka hopena o kona ola, ʻaʻole ʻo Pol Pot i ʻae i kona komo ʻana i nā hewa i hana ʻia, e ʻōlelo ana ua "hoʻokō ʻo ia i kahi kulekele o ka pono aupuni." Ua haʻi pū ke kāne i kona hewa ʻole i ka make ʻana o miliona, e wehewehe ana i kēia ma ka ʻoiaʻiʻo ʻaʻole i loaʻa kahi palapala kahi i kauoha ai ʻo ia e pepehi kanaka.
Ke ola pilikino
ʻO ka wahine mua a Pol Pot ka mea kamaʻilio Khieu Ponnari, kahi āna i hālāwai ai ma Palani. Ua hele mai ʻo Khieu mai kahi ʻohana akamai, kūikawā i ke aʻo ʻana i ka ʻōlelo. Ua male ka poʻe ipo i ka makahiki 1956, noho pū lāua ma kahi o 23 mau makahiki.
Ua kaʻawale ka wahine ma 1979. I kēlā manawa, ua ʻeha ka wahine i ka schizophrenia, ʻoiai ua hoʻomau ʻia ʻo ia e manaʻo ʻia ʻo "ka makuahine o ke kipi." Ua make ʻo ia i ka makahiki 2003 mai ka maʻi ʻaʻai.
ʻO ka lua o ka manawa i male ʻo Pol Pot i ka makahiki 1985 iā Mea Son. I kēia hui ʻana, he kaikamahine kā lāua wahine ʻo Sita (Sar Patchada) ka inoa. Ma hope o ka make ʻana o ka dictator i 1998, ua hopu ʻia kāna wahine a me kāna kaikamahine. I ka wā i hoʻokuʻu ʻia ai, ua hoʻomaʻau pinepine ʻia lākou e ko lākou poʻe makaʻāinana, ka mea i poina ʻole i nā hana hoʻomāinoino a Pol Pot.
Ma hope o ka hala ʻana o ka manawa, ua male hou ʻo Mea me kahi kāne Khmer Rouge i kapa ʻia ʻo Tepa Hunala, mahalo iā ia i loaʻa ai ka maluhia a me ka ʻelemakule ʻoluʻolu. Ua male ke kaikamahine a ka dictator ma 2014 a noho ʻo ia i Kambupila, ke alakaʻi nei i kahi nohona bohemian.
Make
ʻAʻole hiki i nā mea kākau moʻolelo a Pol Pot ke ʻae like i ke kumu maoli o kona make ʻana. Wahi a ka mana mana, ua make ka dictator ma ʻApelila 15, 1998 i ka makahiki 72. Ua manaʻo ʻia ua make ʻo ia ma muli o ka maikaʻi ʻole o ka puʻuwai.
Eia nō naʻe, ua ʻōlelo ka poʻe loea kilokilo, no ka lāʻau make ka make ʻana o Pol Pot. Wahi a kekahi mana, ua make ʻo ia i ka ululāʻau mai ka maʻi, a i ʻole lawe i kona ola ponoʻī. Ua koi nā luna e hāʻawi ʻia i ke kino no ka hoʻokolokolo pono ʻana a me ka hōʻoia ʻana i ka ʻoiaʻiʻo ʻaʻole make ka make.
Me ka nānā ʻole ʻia, hoʻā ʻia ke kupapaʻu i kekahi mau lā ma hope. I mau makahiki ma hope mai, ua hoʻomaka ka poʻe mākaʻikaʻi e hele i kahi o ka cremation o ka komunista, e pule ana no ka hoʻomaha o ka ʻuhane o Pol Pot.
Na Pol Pot i kiʻi
